W Smolajnach pod Dobrym Miastem można zobaczyć jeden z najpiękniejszych zabytków architektury barakowej na Warmii i Mazurach - dawną rezydencję letnią biskupów warmińskich. Obecnie jest tu szkoła rolnicza, ale pałac nadal jest własnością archidiecezji.
Smolajny (d. Smołowo, niem. Schmolainen) – to jedna z najstarszych wsi w województwie warmińsko-mazurskim. Leży w powiecie olsztyńskim, w gminie Dobre Miasto nad rzeką Łyną. Została lokowana w 1290 roku przez biskupa warmińskiego Henryka Fleminga na 32 włókach. Od XV w. znajdowała się w posiadaniu biskupów warmińskich.
Wieś Smolajny początkowo były folwarkiem biskupim, a od 1350 roku letnią rezydencją biskupów warmińskich. W 1557 roku brat biskupa warmińskiego Stanisława Hozjusza - Jan Hozjusz przeniósł do Smolajn siedzibę komornictwa dobromiejskiego.
W Smolajnach znajduje się dawna letnia rezydencja biskupów warmińskich, wybudowana w latach 1741-1746 z inicjatywy biskupa Adama Stanisława Grabowskiego. Pałac był ulubionym miejscem pobytu słynnego satyryka i bajkopisarza biskupa Ignacego Krasickiego. Biskup Krasicki urządził tu piękny park i wybudował wieżę bramną (1765) oraz oficynę. Na wzniesieniu od północno-zachodniej strony pałacu znajduje się dworek myśliwski z końca XVIII w. We wsi natomiast kapliczka i dom z początku XIX w.
Obecnie budynek pałacu użytkowany jest przez Technikum Rolnicze.
Pałac położony jest około 1,5 km na zachód od wsi Smolajny, 6 km na północ od Dobrego Miasta, 31 km na północ od Olsztyna i 17 km na południowy zachód od Lidzbarka Warmińskiego. Znajduje się przy lokalnej drodze, niedaleko drogi krajowej nr 51 na odcinku Dobre Miasto - Lidzbark Warmiński i drogi wojewódzkiej nr 507 na odcinku Dobre Miasto - Orneta. Nieopodal przepływa rzeka Łyna.
W Smolajnach znajduje się dawna letnia rezydencja biskupów warmińskich, wybudowana w latach 1741-1746 z inicjatywy biskupa Adama Stanisława Grabowskiego. Pałac był ulubionym miejscem pobytu słynnego satyryka i bajkopisarza biskupa Ignacego Krasickiego. Biskup Krasicki urządził tu piękny park i wybudował wieżę bramną (1765) oraz oficynę. Na wzniesieniu od północno-zachodniej strony pałacu znajduje się dworek myśliwski z końca XVIII w. We wsi natomiast kapliczka i dom z początku XIX w.
Obecnie budynek pałacu użytkowany jest przez Technikum Rolnicze.
Pałac położony jest około 1,5 km na zachód od wsi Smolajny, 6 km na północ od Dobrego Miasta, 31 km na północ od Olsztyna i 17 km na południowy zachód od Lidzbarka Warmińskiego. Znajduje się przy lokalnej drodze, niedaleko drogi krajowej nr 51 na odcinku Dobre Miasto - Lidzbark Warmiński i drogi wojewódzkiej nr 507 na odcinku Dobre Miasto - Orneta. Nieopodal przepływa rzeka Łyna.
Na początku był dwór
Już w XV wieku, gdy majątek Smolajny przeszedł na własność biskupów warmińskich, wzniesiono tu dwór obronny, tzw. fortalicjum, z przeznaczeniem na letnią rezydencję biskupów[2]. Budowla ta została jednakże doszczętnie zniszczona i złupiony przez wojska polsko-litewskie podczas tzw. wojny głodowej w 1414.
Kolejnych zniszczeń folwark doznał zarówno podczas kolejnego konfliktu z Zakonem w latach 1519-1521, jak i podczas wojen szwedzkich[1].
Jednak założenie za każdym razem odbudowywano i ponownie zasiedlano. W 1557 Jan Hozjusz - brat biskupa warmińskiego Stanisława Hozjusza, przeniósł do Smolajn siedzibę komornictwa dobromiejskiego, co znacznie zwiększyło znaczenie majątku. W 1629, biskup Wacław Leszczyński wybrał Smolajny na jedną z dwóch, obok Bischdorfu (dzisiaj Sątopy-Samulewo), letnich rezydencji biskupów.
Budujemy pałac
W latach 1741 – 1746 biskup Adam Stanisław Grabowski zlecił wybudowanie w Smolajnach barokowego pałacu. Prosty budynek z licznymi zdobieniami wybudował prawdopodobnie ten sam architekt, który wzniósł oficynę na przedzamczu zamku biskupów w Lidzbarku Warmińskim. Ponadto w 1765 Grabowski wzniósł także okazałą barokową wieżę bramną wraz z przylegającym do niej budynkiem[2].
Lata świetności pałacu przypadają jednak na jego następcę - ostatniego biskupa warmińskiego przed rozbiorami, poetę Ignacego Krasickiego, który na Warmii panował w latach (1767 – 1795).
Krasicki - i wszystko jasne
Krasicki w majątku ukształtował obszerne założenie parkowe w stylu ogrodów angielskich. W celu rozbudowy parku, który sam projektował, wydzierżawił wieczyście od króla Prus Fryderyka II Wielkiego w 1782 roku parcelę o powierzchni 22 mórg i 32 włók. Podczas prac przy parku konsultował się z przedstawicielami rodów szlacheckich, którzy wówczas posiadali ogrody angielskie, jak hrabia Lehndorff, z którym Krasicki korespondował i u którego w pałacu w Sztynorcie bywał.
Krasicki w Smolajnach zbudował także zwierzyniec, założył hodowlę jeleni oraz dbał o odpowiednią ilość zwierzyny na polowania w pobliskich lasach. W Smolajnach Krasicki tworzył i pracował nad swoimi największymi dziełami, jak choćby nad pełniącym w późniejszym czasie funkcję hymnu narodowego, utworem Święta miłości kochanej Ojczyzny.
Po wojnie - PGR...
Także później, w okresie przynależności do Prus, pałac pełnił nadal swą funkcję letniej rezydencji biskupów a ponadto był popularnym miejscem licznych polowań. Świadczyć o tym może wybudowany w II połowie XVIII wieku w północnej części założenia parterowy dworek myśliwski. W XIX wieku na północny zachód od pałacu wzniesiono kolejny, neobarokowy, dworek myśliwski.
II wojnę światową pałac przetrwał w dość dobrym stanie, a w pierwszych powojennych latach do Smolajn przyjeżdżali na wakacje studenci Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, którzy we wsi wznieśli drewnianą kapliczkę. Następnie pałac oraz zabudowania przejęło Państwowe Gospodarstwo Rolne, które przekształciło układ wnętrz oraz przyczyniło się do systematycznej degradacji pałacu oraz folwarku.
...a potem szkoła
1 września 1961 w budynku pałacu głównego ruszyła Dwuletnia Szkoła Rachunkowości Rolnej. Szkoła od 2000 roku jest Zespołem Szkół Rolniczych. 15 września 2001 z okazji 200 rocznicy śmierci Ignacego Krasickiego oraz 40-lecia szkoły, nadano jej imię biskupa Błażeja Ignacego Krasickiego. Pałac wciąż pozostaje własnością Archidiecezji Warmińskiej, która szkole budynki jedynie użycza na podstawie umowy obowiązującej do 6 czerwca 2029. Obecnie zarówno sam budynek pałacu, jak i założenie parkowe wraz z innymi zabudowaniami utrzymane są w dobrym stanie.
Zespół pałacowo-parkowy w Smolajnach jest wpisany do rejestru zabytków nieruchomych Krajowego Ośrodka Badań i Dokumentacji Zabytków.
Pałac w Smolajnach - dawna letnia rezydencja biskupów warmińskich
Oto seria filmików, jakie nasz fotoreporter nakręcił w Smolajnach. W komentarzach krótka historia pałacu.
Komentarze (5) pokaż wszystkie komentarze w serwisie
Dodaj komentarz Odśwież
Zacznij od: najciekawszych najstarszych najnowszych
Dodawaj komentarze jako zarejestrowany użytkownik - zaloguj się lub wejdź przez
Karol #2695460 | 188.206.*.* 10 mar 2019 16:42
Spędziłem tutaj 5 lat i super wspominam teraz po18 latach ten czas.
!
odpowiedz na ten komentarz
Artur #2448851 | 79.173.*.* 26 lut 2018 20:10
Ja byłem na kolonii w sierpniu 1961. Spaliśmy w namiotach. Organizator ZSMiB /spółdzielnie mieszkaniowe/
!
odpowiedz na ten komentarz
byłem tam #641637 | 193.46.*.* 17 kwi 2012 13:42
genialne otoczenie do nauki parki ławki stawy , sady, ogrody super jak w akademi Pana kleksa :-)zazdroszcze im takiego otoczenia szkoły
!
odpowiedz na ten komentarz
haga #641310 | 89.72.*.* 17 kwi 2012 09:58
Z wielką radością zapoznałam się z materiałem o Smolajnach. Jako dziewczynka, byłam tam na letnich koloniach. Niestety, poza stwierdzeniem, że mieszkałam w pięknym pałacu, nic więcej nie mogłam rodzicom przekazać. Z sentymentem wspominam pobyt i cieszę się, że w tamtych ciężkich latach dzieci miały możliwość wyjazdu na kolonie do takich pięknych miejscowości.
!
odpowiedz na ten komentarz
pokaż odpowiedzi (1)