Na polach w pobliżu wsi Bałdy 7 lipca 2012 roku odbędzie się kolejna impreza pn. „Wrota Warmii – Warmiński Kiermas Tradycji, Dialogu, Zabawy”. To okazja do wspaniałej zabawy, a jednocześnie poznania fragmentów skomplikowanej historii Warmii.
Tradycję warmińskich kiermasów, znanych m.in. z przekazów wybitnego Warmiaka ks. Walentego Barczewskiego, wskrzesili kilka lat temu Jerzy Laskowski - wójt gminy Purda i Edward Cyfus - znawca tradycji i gwary warmińskiej, pracownik Urzędu Gminy. W tym roku Kiermas odbędzie się po raz piąty. Głównym jego bohaterem będzie biskup Marcin Kromer, w którego wcieli się aktor Teatru im. Stefana Jaracza w Olsztynie Marian Czarkowski. W roku 2012 obchodzimy 500. rocznicę urodzin Marcina Kromera, który godność biskupa warmińskiego udanie łączył z działalnością naukową (był wybitnym humanistą, m.in. teoretykiem muzyki), pisarską i publiczną. Marcin Kromer był jednym z przywódców kontrreformacji w Polsce.
Rozmowa z Jerzym Laskowskim, wójtem Gminy Purda
- Czy organizowane przez gminę Purda Kiermasy Warmińskie traktujecie jako wydarzenie historyczne, czy bardziej jako imprezę jarmarczną, zabawową?- Jedno drugiemu nie przeszkadza. W życiu jest miejsce i na sacrum, i na profanum. Wydarzenie tradycyjnie organizujemy w pierwszą sobotę lipca – a więc w tym roku 7 lipca. Rozpoczyna się mszą świętą w kościele w Butrynach, po czym następuje przejazd orszaku do Bałd, gdzie biskup symbolicznie przekracza historyczną granicę Warmii. Tę samą, którą przekraczali niegdyś nowo mianowani biskupi warmińscy w drodze do swojej siedziby w Lidzbarku Warmińskim, witani przez przedstawicieli wszystkich stanów.
- Kiermas kojarzy się jednak bardziej z kiermaszem, niż uroczystością religijną.
- Bo też kiermas to dawna uroczystość odpustowa na Warmii. Na kiermas zjeżdżali krewni i znajomi z okolicy. Po nabożeństwie udawali się na biesiadę. Spotkania były okazją do wymiany poglądów i jednoczyły społeczność warmińską wokół tradycyjnych zwyczajów. Kiermasy były zaczynem tradycji warmińskiej i sprzyjały zachowaniu obyczajów przodków. Współczesny Kiermas jest inicjatywą Gminy Purda. W tym roku odbędzie się już po raz piąty – więc możemy mówić o małym jubileuszu.
- Skoro wspomniał pan o jubileuszach – będzie ich więcej w tym roku.
- Tegoroczna inscenizacja przebiegać będzie pod znakiem 500. rocznicy urodzin biskupa Marcina Kromera. W trakcie uroczystości znajdzie się kilka akcentów urodzinowych, ale szczegółów nie zdradzę. Wspomnę tylko, że z okazji 600-lecia wsi Butryny będziemy m.in. promować książkę „Trwanie Warmii. 600 lat Butryn”. Z okazji tej okrągłej rocznicy 21 lipca odbędzie się w Butrynach wielki festyn.
Jeszcze słów kilka o Marcinie Kromerze: był biskupem warmińskim w latach 1579 – 1589, a więc przez dziesięć lat. Pochodził z miasteczka Biecz w Małopolsce, zwanego małym Krakowem. Będąc tam spotykamy pamięć o Kromerze niemal w każdym zaułku. Nic dziwnego – był najbardziej znanym mieszkańcem tego niewielkiego miasta. Na tegoroczny Kiermas zaprosiliśmy delegację z Biecza z panią burmistrz Urszulą Niemiec. Właśnie gmina Biecz jest fundatorem pamiątkowego głazu, poświęconego biskupowi Kromerowi. To już 25. głaz przy Trakcie Biskupim w Bałdach.
Jeszcze słów kilka o Marcinie Kromerze: był biskupem warmińskim w latach 1579 – 1589, a więc przez dziesięć lat. Pochodził z miasteczka Biecz w Małopolsce, zwanego małym Krakowem. Będąc tam spotykamy pamięć o Kromerze niemal w każdym zaułku. Nic dziwnego – był najbardziej znanym mieszkańcem tego niewielkiego miasta. Na tegoroczny Kiermas zaprosiliśmy delegację z Biecza z panią burmistrz Urszulą Niemiec. Właśnie gmina Biecz jest fundatorem pamiątkowego głazu, poświęconego biskupowi Kromerowi. To już 25. głaz przy Trakcie Biskupim w Bałdach.
- Wszyscy biskupi mają takie głazy?
- Wszyscy mają tablice drewniane z najważniejszymi informacjami. Obok tych tablic systematycznie stawiamy kamienne obeliski, które są bardziej trwałe. Jesteśmy dokładnie w połowie drogi – spośród 50 biskupów 25 ma już swoje głazy.
- Biskupi warmińscy sprawowali tu niegdyś nie tylko władzę kościelną, ale też świecką. Czy to dobre połączenie?
- Trzeba na to spojrzeć pod kątem szczególnego położenia i szczególnego znaczenia ówczesnej Warmii. Mówimy o czasach, kiedy Warmia należała do Polski, a więc od II pokoju toruńskiego w 1466 roku do I rozbioru Polski w 1772. Biskup Warmiński nosił wtedy tytuł księcia, ponieważ w swoim dominium sprawował również władzę świecką. Był jednym z senatorów Rzeczpospolitej, a więc miał wpływ na zarządzanie państwem. Formalnie kandydaturę biskupa zatwierdzał papież, ale musiał ją przyjąć także król polski. W dokumentach zapisano, że wybrany kandydat musi być „miły królowi”. Biskupami warmińskimi zostawali ludzie wybitni, jak choćby Stanisław Hozjusz lub wspomniany już Marcin Kromer, członkowie królewskich rodów: Andrzej Batory – bratanek króla Stefana Batorego, Jan Olbracht Waza czy najbardziej znany Ignacy Krasicki – ostatni biskup warmiński przed rozbiorami.
Pierwszy wjazd biskupa na Warmię odbył się w roku 1243, kiedy to papież Innocenty IV podjął decyzję o ustanowieniu 4 biskupstw: Pomezanii, Pogezanii, Warmii i Sambii. W 1250 przyjechał na Warmię pierwszy biskup – Anzelm, który był Krzyżakiem. Od tamtej pory przyjazdy biskupów na Warmię stały się tradycją. Z jednym historycznym zgrzytem. Wybrany i zatwierdzony przez papieża w 1457 roku na biskupa Włoch Eneasz Sylwiusz Piccolomini, stronnik Habsurgów, nie zyskał przychylności polskiego króla Kazimierza Jagiellończyka, który po prostu nie wpuścił go na Warmię. Niedoszły biskup warmiński rok później został wybrany na papieża i przyjął imię Piusa II.
- Po tej krótkiej lekcji historii wróćmy do współczesności. Czego możemy się spodziewać w tym roku na spotkaniu w Bałdach?
- Wszystkich szczegółów nie zdradzę. Gośćmi będą najwyżsi przedstawiciele duchowieństwa z arcybiskupem seniorem Edmundem Piszczem oraz władz świeckich – przedstawiciele zarządu województwa, starosta olsztyński Mirosław Pampuch, władze Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych. Tradycyjnie – ale w tym roku wyjątkowo uroczyście – odbędzie się wjazd biskupa Kromera na Warmię (w tej roli aktor teatru im. Stefana Jaracza w Olsztynie Marian Czarkowski). Biskup i jego świta przyjadą do Bałd dawnym traktem warszawskim do granicy Warmii bryczką zaprzężoną w parę koni. Orszak biskupi pomagają nam co roku zorganizować pracownicy Stacji Dydaktycznej UWM w Bałdach, gdzie mieści się ośrodek jeździecki. Będą występy artystyczne, prezentacje regionalnej sztuki ludowej, tradycyjnego rzemiosła i lokalnej kuchni. Zapraszamy do Bałd wszystkich miłośników tradycji i dobrej zabawy.
Rozmawiał Adam Bartnikowski
Rozmawiał Adam Bartnikowski
V Warmiński Kiermas Tradycji, Dialogu i Zabawy w Bałdach organizuje Urząd Gminy w Purdzie, Warmińsko-Mazurski Urząd Marszałkowski, Starostwo Powiatowe w Olsztynie, Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Olsztynie, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski oraz stowarzyszenia – Lokalna Grupa Rybacka „Pojezierze Olsztyńskie” i Lokalna Grupa Działania „Południowa Warmia”. Patronat honorowy objął Marszałek Województwa Warmińsko-Mazurskiego, patronat medialny – Gazeta Olsztyńska.
godz. 10 — warmińska msza święta w kościele w Butrynach z udziałem zespołu ludowego Węgojska Strużka;
godz. 11.30 — uroczyste odsłanianie głazów pamiątkowych na Trakcie Biskupim poświęconych biskupom: Marcinowi Kromerowi — fundator: gmina Biecz; Szymonowi Rudnickiemu — fundator: rodzina Sierakowskich; Krzysztofowi A.J. Szembekowi — fundator: Magdalena i Paweł Jandowie, ks. Adam Podolski; Andreasowi Thielowi — fundator: stowarzyszenie byłych mieszkańców powiatu reszelskiego (Niemcy); Augustowi Bludau — fundator: stowarzyszenie byłych mieszkańców powiatu lidzbarskiego (Niemcy);
godz. 12.30 — powitanie na Warmii biskupa Marcina Kromera w pięćsetną rocznicę jego urodzin — inscenizacja z udziałem aktorów Teatru im. Jaracza w Olsztynie — Mariana Czarkowskiego, Jarosława Borodziuka, Marcina Kiszluka;
godz. 17.30 — zespół folklorystyczny z Kaliningradu Jantarne Miniatury;
godz. 18.30 — „Taniec z Warmiakami”, czyli nauka tańców warmińskich pod kierunkiem
Anny Sarnowskiej z udziałem Zespołu Pieśni i Tańca Jedwabno;
godz. 19.15 — „Warnijskie godki” w wykonaniu Edwarda Cyfusa i Łukasza Rucha;
godz. 20 — zespół folkowy Klezmafour z Lublina;
godz. 21.30 — ukraińsko-polski zespół Riverboat Ramblers.
Na zakończenie — pokaz sztucznych ogni.
Przez cały dzień czynne będą stoiska handlowe twórców lokalnych oraz gości z Kaliningradu, odbywać się będą pokazy dawnego rzemiosła, prezentacja zwyczajów ludowych, konkursy i zabawy dla dzieci i rodzin. Promocja wydawnictw lokalnych, m.in. książki o historii Butryn „Trwanie Warmii. 600 lat Butryn”.
Specjalna atrakcja: kino jarmarczne — pokaz niemych filmów przygotowany przez TU SIĘ MOVIE z Olsztyna. W programie między innymi komedie slapstickowe z Charliem Chaplinem.
W trakcie akcji „Olsztyn. Aktywnie!“ odbędzie się rajd rowerowy z Olsztyna do Bałd.
Specjalna atrakcja: kino jarmarczne — pokaz niemych filmów przygotowany przez TU SIĘ MOVIE z Olsztyna. W programie między innymi komedie slapstickowe z Charliem Chaplinem.
W trakcie akcji „Olsztyn. Aktywnie!“ odbędzie się rajd rowerowy z Olsztyna do Bałd.
Na filmie można obejrzeć fragment mszy św. w kościele w Butrynach, inaugurującej Kiermas Warmiński w 2010 roku. W uroczystości uczestniczył m.in. Wielki Mistrz Zakonu Krzyżackiego dr Bruno Platter.
Komentarze (3) pokaż wszystkie komentarze w serwisie
Dodaj komentarz Odśwież
Zacznij od: najciekawszych najstarszych najnowszych
Dodawaj komentarze jako zarejestrowany użytkownik - zaloguj się lub wejdź przez
hochensteiner #731077 | 79.124.*.* 4 lip 2012 12:29
czyżby ten facet na zdjęciu planował powrót swoich braci na te tereny , myślę że swoją misję ,, ewangelizacyjną'' już dawno zakończyli z tragicznym skutkiem dla ewangelizowanych
Ocena komentarza: warty uwagi (2) !
odpowiedz na ten komentarz
serpiko #730350 | 91.94.*.* 3 lip 2012 20:10
jadło i popijawa dla tych co na zdjęciu , ja też chcę takie darmowe koryto
Ocena komentarza: warty uwagi (1) !
odpowiedz na ten komentarz
000 #730069 | 46.29.*.* 3 lip 2012 15:48
złoto dla tego kto rozszyfruje plan imprezy i wyłuska co dla ludzi a co dla Św_ity
!
odpowiedz na ten komentarz