Tutaj zobaczycie św. Weronikę z XIV wieku

Zanim nad jeziorem Suskim pojawili się Krzyżacy istniał tu gród pruski Susse, pobudowany na niewielkim wzniesieniu, otoczonym przez niedostępne bagna i jezioro. Jego ślady kryją się w niewielkich dwóch wzgórzach na terenie parku miejskiego nad jeziorem.

Susz powstał na początku XIV wieku. Do dzisiaj zachował się tam jeden z najstarszych kościołów w warmińsko-mazurskim. Postawiono go w latach 1340-1350 i wkomponowano w mury miejskie. W razie potrzeby miał bowiem spełniać świecką funkcję jako bastion.

To z tamtego okresu, poza murami oczywiście, pochodzą zachowany do dzisiaj fresk z XIV wieku przedstawiający św. Weronikę z chustą i drewniane rzeźby z XV wieku.

W kościele możemy podziwiać ołtarz główny pochodzący z początku XVII wieku, ambonę z 1604 roku i chorągiew nagrobną Wilhelma Albrecht Schacka von Witteau (1668-1731). Jego ojciec kupił Susz w 1671 roku a miasteczko było we władaniu rodu do 1817 roku. W naszym regionie zachowało się 11 takich chorągwi, z których tylko 3 pozostały w kościołach (2 w Szestnie k. Mrągowa i w Suszu).

Od czasów reformacji do 1945 roku modlili się w nim ewangelicy. W latach 1723–1846 w każdą niedzielę odprawiano w nim mszę z kazaniem w języku polskim.

W następnych stuleciach Susz był niszczony w trakcie wojen. W czasie wojen napoleońskich w okolice Susza zawitał sam Bonaparte, który nocował w pałacu w Kamieńcu Suskim.

W XIX wieku dla Susza nadeszły lepsze czasy. W mieście zbudowano kilka fabryk, szpital i linię kolejową. Na początku XX wieku Susz zelektryfikowano. W 1939 roku miasto liczyło 4,5 tys. mieszkańców.

Rosjanie spalili Susz zimą 1945 roku. Całkowitemu zniszczeniu uległo wtedy 60% budynków mieszkalnych. Obecny kształt przybrało miasto na przełomie lat 70/80 - tych. A Suszem nazwano
niemieckie miasto Rosenberg w maju 1946 roku.

Kościół w 1945 roku przejęli ponownie katolicy. W 1996 roku biskup pomocniczy elbląski ks. Józef Wysocki podarował świątyni relikwie św. Antoniego Padewskiego. W 1998 kościół został podniesiony do godności fary (kościołem farnym nazywa się najstarszy kościół w mieście lub główny kościół dekanatu). Od 2001 roku to Sanktuarium Św. Antoniego Padewskiego.

oprac. ih