Dźwierzuty: zabytkowy kościół ewangelicki z końca XIV wieku

We wnętrzu na uwagę zasługują: ołtarz z 1599 r., ambona z 1675 r. oraz prospekt organowy z 1750.
Dźwierzuty to wieś i siedziba gminy w powiecie szczycieńskim. Założona na planie owalnicy ze stawem pośrodku. Na wysokiej skarpie znajduje się późnogotycki kościół z końca XIV wieku (początkowo katolicki, później ewangelicki) otoczony drzewami oraz cmentarzem. Z drugiej strony wsi znajduje się murowany kościół katolicki z XIX w. Przy kościele ewangelickim, po jego północnej stronie, znajduje się stary cmentarz z grobem m.in. pastora J. E. Kiehla, pastora Gustawa Henke, superprezbitera Friedricha Brachogela. To jeden z najlepiej zachowanych cmentarzy ewangelickich na terenie Mazur. Zobaczyć tu można żeliwne i kute stalowe krzyże nagrobne, żeliwne ogrodzenia kwater, unikatowe obecnie tablice z czarnej masy szklanej z interesującym zdobnictwem.

Dźwierzuty powstały około 1374 r. kiedy to wielki mistrz krzyżacki Winrich von Kniprode nadał 250 włók ziemi wokół Dźwierzut rycerzowi Mentzlowi von Wildenau (Mieczysław Wildenaw – od jego nazwiska dobra ziemskie później nazywane były wildenowskimi). Rycerz około 1383 roku zbudował obronny zamek, mający chronić przed najazdami Litwinów. W wieku XVII miejscowość miała prawo organizowania jarmarków, a w latach 1770-1818 była siedzibą urzędu skarbowego. Gotycki kościół po pożarze z 1691 r. został odbudowany, z zachowaniem części murów.

W latach 1763-1776 proboszczem Dźwierzutach był Jan Samuel Gregorovius, autor kazań opublikowanych w Postylii polskiej Od 1735 r. studiował teologię na uniwersytecie w Królewcu, później był pastorem i rektorem szkoły ewangelickiej w Dzierzgoniu (od 1753), następnie adiunktem (1762-63) i proboszczem w Dźwierzutach. Urodził się w 1717 r. jako syn długoletniego pastora Jana (zm. w 1763). Jan Samuel Gregorovius zmarł w Dźwierzutach w 1778 r.

W swoim "Ilustrowanym przewodniku po Mazurach Pruskich i Warmii"' (Lwów 1923) Mieczysław Orłowicz określił Dźwierzuty jako miasteczko mazurskie z ludnością na pół niemiecką z 1250 mieszkańcami. W tym czasie w kościele znajdowała się Biblia z 1708 r. z licznymi sztychami Sandrarta, w oprawie z rzeźbami z mosiądzu. W miejscowości, oprócz dwóch kościołów (ewangelicki i katolicki) znajdowały się dwa młyny wodne i gorzelnia. W latach 1927-28 wybudowano we wsi nowoczesny (jak na tamten okres) kompleks budynków szkolnych z domem dla nauczycieli.

Warto zobaczyć w Dźwierzutach i okolicy: kliknij tutaj.