Smaczna kraina EGO

W ramach Mazur jest jeszcze obszar, położony na wschodnim krańcu województwa o trochę innym charakterze niż Wielkie Jeziora. To obszar bogaty historycznie, kulturowo i krajobrazowo, dzielnie walczący o swoją specyfikę; kraina EGO. To 2.754 km kw. (11,5% powierzchni województwa) i 167.000 mieszkańców (11,7% mieszkańców województwa).

Ełk - Gołdap - Olecko

Trzy powiaty - każdy inny, ale stanowiące pewną całość. Można wiele mówić o walorach tego obszaru. Ełk – to największe mazurskie miasto, walczące o wodne połączenie z Wielkimi Jeziorami. Jego turystyczna wizytówka to kolejka wąskotorowa (zdjęcie obok). Drugi człon nazwy EGO to Gołdap - światowa stolica kartacza, uzdrowisko, przejście graniczne, całoroczny ośrodek turystyczny z jakże pięknie brzmiącymi nazwami - na pewno nie mazurskimi - okolicznych wsi, takimi jak Pluszkiejmy, Żytkiejmy, Dubeninki czy Skajzgiry. I wreszcie Olecko z jednym z największych europejskich rynków i to w kształcie trapezu, spokojne miasteczko pasujące do nastroju Cittaslow (może kiedyś przystąpi do tej sieci).

Festiwale kulinarne

Można oceniać atrakcje turystyczne danego miejsca w bardzo różnych kategoriach. Chciałbym dziś zatrzymać się na tym, co jest jednym z dużych atutów tego trójprzymierza. To żywność naturalna i tradycyjna.
Od kilku już lat samorząd województwa warmińsko-mazurskiego organizuje corocznie kilkanaście imprez w ramach „Kalendarza kulinarnych imprez regionalnych”. EGO to trzy miasta i trzy takie festiwale.
Ten najbardziej jednostkowy i o wieloletniej tradycji to gołdapskie Kartaczewo. Ta ziemniaczano-mięsna potrawa, najczęściej o eliptycznym kształcie, to symbol gołdapskiego pogranicza mazursko - podlasko - litewskiego. Spośród wszystkich festiwali kulinarnych ten jest jedyny w swoim rodzaju i niepowtarzalny. W Olecku natomiast panuje festiwal mleka. To efekt tradycji tego miasta sięgających 1927 roku gdy powstała tu firma mleczarska. Z kolei Ełk raz w roku staje się stolicą miodu będącego silnym atutem kulinarnym całego naszego regionu.

Dziedzictwo kulinarne - kraina miodu

Na terenie EGO jest 12 członków Sieci Dziedzictwa Kulinarnego Warmia, Mazury Powiśle.
Wśród nich 3 - wszystkie z powiatu gołdapskiego - to firmy związane z wyrobem miodu:
• Gołdapskie Stowarzyszenie Pszczelarzy zrzeszające pszczelarzy z terenu powiatu. Szczególną cechą miodów gołdapskich jest to, że wiele pasiek ulokowanych jest na terenach Puszczy Boreckiej, Puszczy Rominckiej czy obszarów Natura 2000.
• Pasieka Dziadka Ignacego w Żabinie koło Ban Mazurskich - położona niedaleko granicy z Obwodem Kaliningradzkim a powstała w 1947 roku z inicjatywy „Dziadka” i przekazywana z pokolenia na pokolenie,
• Miody Mazur Garbatych - Gołdap - pasieki znajdują się w obszarze Natura 2000, część uli rozlokowana jest w Puszczy Rominckiej i na terenie rezerwatu Tatarska Góra. Miód został wpisany na listę Produktów Tradycyjnych Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi,

Laureaci konkursów

Kolejne 4 to obiekty noclegowo-gastronomiczne: 3 z powiatu gołdapskiego i 1 z Ełku:
• Gospodarstwo agroturystyczne „Trzy świerki” w Galwieciach koło Gołdapi laureat wielu nagród, jak chociażby „Najlepsza Usługa turystyczna na Warmii i Mazurach” (2010), laureat konkursu Smaki Warmii Mazur i Powiśla (2010) a w konkursie „nasze kulinarne smaki” (2011) zdobywca I miejsca za piernik romincki i II miejsca za kaczkę po romincku,
• Gospodarstwo Eko-agroturystyczne Goik w Łysogórze - gospodyni jest laureatką wielu konkursów kulinarnych i kolekcjonerką form do ciast. W gospodarstwie prowadzi się chów starych polskich ras drobiu, wiele potraw przygotowuje się w oparciu o produkty z własnego gospodarstwa, ogrodu czy sadu,
• Zajazd „Piękna Góra” koło Gołdapi z kuchnią serwującą kartacze, dania z dziczyzny, pierogi czy dania z ryb (oczywiście pochodzących z gospodarstwa ekologicznego). Atrakcją jest obrotowa kawiarenka ulokowana na szczycie Pięknej Góry,
• Hotel Rydzewski w Ełku - przykład, że nawet hotele dobrej klasy mogą dbać o tradycyjną kuchnię. Godne polecenia są tu zestawy pierogowe o różnych nadzieniach oraz nagrodzony „Perłą 2010” sandacz pieczony w glinie.
Jest też jeden lokal gastronomiczny w powiecie gołdapskim:
• Bar „Młyn” w Baniach Mazurskich - preferujący kuchnię wiejską - kartacze, pierogi, zupy, potrawy mięsne, ryby, golonkę oraz wiele innych dań.

Dziki i ryby

Na Warmii i Mazurach nie może obejść się bez ryb i dziczyzny. Tu mamy 2 firmy reprezentujące powiaty gołdapski i ełcki:
• Gospodarstwo Rolne Rudziewicz - Zatyki kolo Gołdapi to 220 ha sztucznych stawów pełnych ryb i 300 ha dzikiej przyrody, to setki danieli, jeleni, tarpanów, muflonów czy świniodzików. To też kuchnia z wędzonymi rybami oraz wyrobami z dziczyzny takimi jak bigos, pieczeń czy pasztet,
• Przetwórstwo i Wędzenie Ryb - Sędki - mały rodzinny zakład dbający o wysoką jakość, w ofercie ryby świeże, tradycyjnie wędzone, marynowane oraz mrożone.

Mleczna tradycja

W tej wyliczance nie wystąpił jeszcze powiat olecki, bo tu zlokalizowana jest tylko jedna - ale jakże istotna i historyczna - firma:
• Olecka Spółdzielnia Mleczarska w Olecku - bazę surowcową stanowi około 700 producentów z Warmii, Mazur i Powiśla dostarczających corocznie prawie 40 mln litrów mleka. Powstają z niego takie produkty jak masło, sery dojrzewające, śmietana czy wspaniałe krówki spokojnie konkurujące z dobromiejskimi. Ser twarogowy i masło mają prawo używania znaku „Jakość Tradycja”. Na stronie www.osmolecko.pl czytamy „Zakład Mleczarski w Olecku zbudowano w 1927 roku. Głównymi inicjatorami budowy byli właściciele majątków ziemskich. Po wojnie od 29.01.1949 roku zorganizowano Spółdzielnię Mleczarsko-Jajczarską w Olecku, która prowadziła skup i przerób mleka z powiatów Olecko i Gołdap. Z dniem 01.07.1954 zakład został upaństwowiony i w tej formie prowadził działalność do 1957 roku, kiedy to w skutek reorganizacji powstały ponownie Spółdzielnie Mleczarskie. W roku 1968 Spółdzielnia, jako dziesiąta w kraju, otrzymała znak jakości Q dla produkowanego masła.” I o znaki jakości Spółdzielnia - rozbudowywana i modernizowana - dba do dziś, ciągle skupując mleko z okolicy.
Listę członków sieci na terenie EGO uzupełnia:
• Stołówka Szkoły Podstawowej nr 3 w Gołdapi. To druga (po szkole w niedalekich Wydminach) stołówka wpisana do sieci, dbająca o zdrowe żywienie bardzo młodych ludzi.

Wielokulturowe wpływy

Walory przyrodniczo-środowiskowe predysponują ten obszar do rozwoju dziedzictwa kulinarnego tym bardziej, że perspektywy rozwoju pod katem przyciągania turystów są zachęcające.
Czy EGO to tylko po prostu Mazury Wschodnie? Na pewno nie. To region mający swój charakter, swoją historię, region pogranicza mazursko-podlasko-litewsko-rosyjskiego. To region rozwijający się na własnych pomysłach i wzorach.
Stanisław Harajda