Kandyty: cmentarz zachodni

2012-11-04 19:06:21 (ost. akt: 2013-11-07 11:16:32)
Tablica upamiętniająca odnowienie cmentarza w 2002 roku

Tablica upamiętniająca odnowienie cmentarza w 2002 roku

Autor zdjęcia: Andrzej Grabowski

W Kandytach w gminie Górowo Iławeckie są dwie nekropolie. Obie położone na wzgórzach. Cmentarz wschodni jest czynny i wciąż przybywa na nim grobów z polskimi i ukraińskimi napisami. Cmentarz zachodni to cmentarz dawnych, niemieckich mieszkańców wsi.

Poniemiecki cmentarz zachodni w Kandytach może dziś stanowić wzór tego, jak można i jak powinno się dbać o pamięć dawnych mieszkańców naszego regionu. 10 lat temu przywrócono go pamięci.

Na tym cmentarzu nie ma tłumów, nie parkują w pobliżu setki samochodów. Na nagrobkach nikt nie ustawia dziesiątków wymyślnych w kiczowatych formach zniczy i lampek. Nie więdną tu tysiące chryzantem.

Tu panuje zawsze cisza, a pojedyncze płomyki świec można dojrzeć dopiero wieczorem. Jeden ze zniczy oświetla fragmenty potłuczonej, białej tablicy nagrobnej, wklejonej w lapidarium. Fragmenty tej tablicy z niemieckim napisem „tu spoczywa w Bogu nasz ukochany syna Otto Lin...” przyjęły kształt serca. Pękniętego serca... Odczytamy z niej, iż Otto urodził się 17 września, a zmarł 18 kwietnia. Nie wiadomo w jakich latach. Wiadomo jedynie, że cmentarz zachodni w Kandytach założono w 1890 roku.

„Trudnej przeszłości nie usuniemy z naszej pamięci, ale to właśnie ona powinna być podłożem do układania na nowo naszych stosunków oraz wypracowania różnych form współpracy niezbędnej w przyszłej, zjednoczonej Europie.” Tak mówił w maju 2000 roku Józef Kawa, ówczesny dyrektor gimnazjum w Kandytach na pierwszym spotkaniu z dawnymi mieszkańcami Kandyt. Wtedy właśnie pojawił się pomysł odnowienia zdewastowanego cmentarza zachodniego.

Na początku XXI wieku było to miejsce kompletnie zapomniane, zarośnięte krzewami i wybujałymi trawami. Wśród roślin trudno było zauważyć nagrobki. Metalowe krzyże i ogrodzenia połamano i pewnie sprzedano na złom. Nie wszyscy jednak o tej nekropolii zapomnieli.

Z inicjatywy Józefa Kawy cmentarz odnowiono i uporządkowano. W akcji pomogli dawni mieszkańcy zorganizowani w stowarzyszeniu byłych mieszkańców Kandyt, okoliczne firmy, obecni mieszkańcy i uczniowie gimnazjum.

W ramach projektu „Chrońmy nasze dziedzictwo kulturowe” nekropolię ogrodzono, a wewnątrz, na szczycie wzgórza cmentarnego, postawiono krzyż i głaz z dwujęzycznym napisem, upraszającym wędrowców o modlitwę za zmarłych mieszkańców Kandyt. Z fragmentów potłuczonych i zniszczonych tablic nagrobnych wykonano lapidarium. Przy bramie wejściowej na dawny cmentarz umieszczono dwie tablice informacyjne, bogato ilustrujące przebieg prac porządkowych i uroczystość otwarcia odnowionego cmentarza, co nastąpiło 8 czerwca 2002 roku, oraz zawierające zaledwie 12 imion i nazwisk osób pochowanych na tym cmentarzu. Tylko tyle udało się ustalić.

Mieszkańcy wsi nie zapomnieli o cmentarzu, chociaż minęło już 10 lat od jego ponownego otwarcia. Odwiedziliśmy nekropolię 3 listopada 2012 r. Na nielicznych, widocznych jeszcze, bezimiennych nagrobkach postawiono lampki. Stały na wszystkich mogiłach oraz przy lapidarium i głazie z dwujęzycznym napisem. Teren cmentarza został posprzątany tuż przed Dniem Wszystkich Świętych i tak się dzieje co roku.

Jeśli więc wędrowcze będziesz w Kandytach, zatrzymaj się przy ceglano-drewnianym ogrodzeniu. Odmów „Ojcze nasz” jak uprasza wyryty w kamieniu napis, albo po prostu pomilcz i pomyśl o tych, którzy kiedyś tu mieszkali.
Andrzej Grabowski

PS. Już po publikacji tego materiału otrzymaliśmy od pani Krystyny Hołody zdjęcia archiwalne, pokazujące prace porządkowe na cmentarzu rozpoczęte w roku 2000, uroczystość otwarcia uporządkowanego cmentarza po jego uporządkowaniu z udziałem dawnych mieszkańców Kandyt oraz prace porządkowe w latach 2011-2012. Mieszkańcy Kandyt wciąż dbają o zapomniany przez wiele lat cmentarz.









Czekamy na Wasze zdjęcia i opisy pięknych zakątków regionu, kliknij tutaj, aby dodać swój artykuł lub skontaktuj się z nami pod adresem redakcja@mojemazury.pl.
Zobacz w naszej bazie

Przewodniki lokalne

Komentarze (0) pokaż wszystkie komentarze w serwisie

Dodaj komentarz Odśwież

Dodawaj komentarze jako zarejestrowany użytkownik - zaloguj się lub wejdź przez FB

Polecamy