Cmentarze wojenne w gminie Kozłowo

Cmentarz wojenny żołnierzy armii niemieckiej i armii rosyjskiej z I wojny Światowej w Sarnowie znajduje się w zagajniku, ok. 2,5 km na południe od Sarnowa, w pobliżu przysiółka Kolonia Ginter. Dojazd drogą polną. Miejsce oznaczono leżącą kamienną płytą z napisem w języku polskim i niemieckim.
Cmentarz obejmuje nieogrodzony, trawiasty, rzadko porosły drzewami obszar na planie kwadratu. Zachodnią część zajmują trzy duże mogiły żołnierzy armii rosyjskiej, ułożone w jednym szeregu na całej długości cmentarza, przy środkowej postawiono wysoki, drewniany krzyż łaciński. Na pozostałej, większej części wschodniej rozmieszczone są mogiły żołnierzy armii niemieckiej. W tej części, po bokach alejki, przebiegającej od strony północnej do centralnego głazu inskrypcyjnego, umieszczone są po dwa rzędy mogił o wymiarach ok. 3m x 1,5m , łącznie dwadzieścia grobów. Za nimi i głazem znajduje się sześć grobów o wymiarach ok. 6m x 1,5 m , w dwóch szeregach po trzy mogiły. Wszystkie mogiły otoczone są obramowaniem z ciosów kamiennych, na każdej, z wyjątkiem jednej z mogił rosyjskich, znajduje się stela z informacją o poległych.
Stan cmentarza jest bardzo dobry, teren oczyszczony ze zbędnej roślinności, mogiły i układ cmentarza są czytelne, tablice na grobach oczyszczone z mchów i porostów.

Mogiła wojenna żołnierza armii niemieckiej z I wojny światowej w Gołębiewie leży na południe od miejscowości, po prawej stronie drogi w kierunku Działdowa. Na niewielkim terenie otoczonym ziemno-kamiennym wałem i starodrzewem, w jego północnej części, znajduje się mogiła oficera oznaczona stojącym głazem z wizerunkiem krzyża rycerskiego z napisem: Hauptmann Bernh. Kautz, *8.6.1877†10.10.1914. Głaz posadowiono na cokole murowanym z niewielkich kamieni polnych, podobnie jak znajdującą się przed nim opaskę otaczającą jamę grobu. Stan utrzymania bardzo dobry. Teren wykarczowano usuwając samosiewny, całość oczyszczono z gałęzi i uprzątnięto.

Cmentarz z I wojny światowej w Szkotowie usytuowany jest na zachodnim skraju wsi, przy drodze polnej prowadzącej w kierunku Siemianowa. Położony na górującym nad okolicą zadrzewionym wzniesieniu, na planie zbliżonym do prostokąta. Podzielony na kwatery rozmieszczone na różnych poziomach, które połączone są kamiennymi schodkami. Ogrodzony niskim murem kamiennym. Powierzchnia pomiędzy grobami i mogiłami wybrukowana kamieniami polnymi. Wejście usytuowano w północno-wschodnim narożniku.
Na cmentarzu spoczywa 28 żołnierzy armii niemieckiej oraz 322 żołnierzy armii rosyjskiej, poległych w dniach 26-28 sierpnia 1914r., w potyczkach bitwy pod Tannenbergiem. Żołnierze niemieccy pochowani zostali w mogiłach indywidualnych, rosyjscy w dwóch mogiłach zbiorowych, kryjących szczątki odpowiednio 207 i 115 zmarłych. Postawiono tam tablicę informacyjną przedstawiającą historię cmentarza z I wojny światowej oraz przebieg bitwy pod Tannenbergiem w sierpniu 1914 roku.
W bitwie pod Tannenbergiem walczyło po stronie niemieckiej 153 000 żołnierzy 8 Armii, po stronie rosyjskiej 191 000 żołnierzy Armii „Narew”, z czego około 90 000 żołnierzy dostało się do niewoli niemieckiej. Łącznie w toku działań wojennych w latach 1914-15 w Prusach Wschodnich poległo ponad 61 000 żołnierzy, w tym 27 860 Niemców, 1100 Austriaków oraz 32 540 Rosjan, 700 Rumunów, 40 Anglików, 31 Belgów, 8 Serbów, 4 Francuzów, 3 Włochów i 1 Amerykanin. Wśród poległych żołnierzy niemieckich 10 689 pochodziło z Prus Wschodnich i sąsiedniej prowincji zachodniopruskiej. W czasie I wojny światowej do trzech zaborczych armii, wcielono blisko 3 400 000 żołnierzy narodowości polskiej. W czasie działań wojennych poległo około 400 000 Polaków, a blisko 800 000 zostało rannych.
Wiosną 2013 r. zostaną ustawione znaki kierunkowe wskazujące miejsca pochówku.

Kwatera wojenna w Siemianowie usytuowana jest na dawnym cmentarzu wiejskim, przy wejściu, po północnej stronie, przy linii ogrodzenia. Otoczona jest krawężnikiem z kamieni polnych. Na niej pulpitowe tabliczki z informacją o poległych. Na kwaterze rośnie dąb. Pochowanych jest tu 4 nieznanych żołnierzy armii niemieckiej oraz 3 żołnierzy armii rosyjskiej, poległych w sierpniu 1914r.
Materiał przygotowała specjalnie dla nas Emilia Pławska z Urzędu Gminy w Kozłowie.
Na mapie oznaczyliśmy miejscowości z opisywanymi cmentarzami.