Frombork: Wieża Wodna bez nagrody w konkursie „Zabytek zadbany 2013”
2013-04-18 11:00:23(ost. akt: 2013-04-18 17:46:15)
Widok na Wieżę Wodną z dzwonnicy na Wzgórzu Katedralnym, zwanej Wieżą Radziejowskiego
Wieża Wodna z Fromborka została nominowana - jako jedyna z województwa warmińsko-mazurskiego - w konkursie „Zabytek zadbany 2013”, zorganizowanym przez Generalnego Konserwatora Zabytków. Niestety nie otrzymała nagrody w tym konkursie.
— Wieża Wodna została zbudowana w 1571 roku na fundamentach młyna i jak tamte czasy była hydrotechniczną nowością — mówi Jagoda Semków, kustosz z Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku. — Podobną zbudowano wcześniej w niemieckim Augsburgu.
Jak działała? Urządzenie czerpakowe dostarczało wodę z kanału najpierw do zbiornika na szczycie wieży, potem systemem nadziemnych, drewnianych akweduktów na Wzgórze Katedralne. Woda spływała ciągłym strumieniem, a jeśli nie była wykorzystana, wracała do kanału. Jak mówi Jagoda Semków, w Polsce nie zachowały się podobne zabytki. — Urządzenie czerpakowe działało do XVIII wieku — dodaje. — Potem ponownie w wieży powstał młyn.
Mimo burzliwej historii regionu wieża przetrwała i jest jednym z nielicznych zabytków miejskich we Fromborku. Po wojnie była m.in. siedzibą Towarzystwa Miłośników Astronomii. Teraz ma prywatnego właściciela.
Mimo burzliwej historii regionu wieża przetrwała i jest jednym z nielicznych zabytków miejskich we Fromborku. Po wojnie była m.in. siedzibą Towarzystwa Miłośników Astronomii. Teraz ma prywatnego właściciela.
— Wnętrze wieży pochodzi z lat 60. XX wieku — mówi Semków. — Właściciel poddał ją w ubiegłym roku zabiegom konserwatorskim: oczyszczono i uzupełniono cegły, odnowiono gzyms. Zdaniem Jagody Semków, dzisiaj Wieża Wodna, obok której jest kawiarnia, jest ważnym miejscem spotkań mieszkańców Fromborka i turystów.
— Z tarasu widokowego na szczycie wieży rozciąga się wspaniały widok na miasto i Zalew Wiślany — twierdzi kustosz.
— Z tarasu widokowego na szczycie wieży rozciąga się wspaniały widok na miasto i Zalew Wiślany — twierdzi kustosz.
Wieża Wodna została zgłoszona do udziału w dorocznym konkursie "Zabytek zadbany" 2013 w kategorii: Architektura przemysłowa i dziedzictwo techniki. Nagrody wręczano 18 kwietnia 2013 roku podczas pierwszego dnia gali z okazji Międzynarodowego Dnia Ochrony Zabytków, która w tym roku odbyła się w Łowiczu. Niestety fromborski zabytek nie zdobył nagrody, ale i tak sam udział w konkursie jest niewątpliwie wyróżnieniem.
W 1571 r. nad kanałem płynącym przez miasto, zwanym popularnie Kanałem Kopernika, zbudowana została pierwsza na ziemiach polskich wieża wodociągowa zwana Wieżą Wodną. Budował ją sprowadzony z Wrocławia murator Stanisław. Wewnątrz wieży mieściło się urządzenie czerpakowe wykonane przez wrocławskiego rurmistrza Walentego Hendla. Zadaniem wodociągu było zaopatrzenie w wodę Wzgórza Katedralnego, Pałacu Biskupiego i domów kanoników. Budowa trwała rok i był to drugi tego typu wodociąg w Europie. Pierwszy powstał w 1548 r. w Augsburgu. Fromborski wodociąg to unikatowy w skali europejskiej pomnik średniowiecznej inżynierii hydrotechnicznej.
Jak to działało?
Woda płynąca kanałem poruszała wielkie koło wodne, a jego energia napędzała łańcuch z przypiętymi do niego czerpakami. Łańcuch wędrował wokół dwóch wałów. Dolny był przedłużeniem osi koła wodnego, a górny znajdował się na szczycie wieży. Czerpaki napełniały się wodą w najniższym punkcie, następnie wędrowały do góry, w momencie obrotu na górnym wale, woda wylewała się z nich do zbiornika umieszczonego na szczycie wieży, skąd rurami wydrążonymi z pni dębowych spływała do warowni i domów kanoników. Po 60 latach eksploatacji przeprowadzono pierwszy remont. Dzięki pomocy biskupa Teodora Potockiego, w 1720 roku wymieniono wszystkie elementy. Ten remont pozwolił dostarczać wodę na Wzgórze Katedralne do końca XVIII wieku. Po roku 1945 Wieża Wodna stała zaniedbana. Dopiero w latach 90. XX wieku obiekt rozkwitł oraz stał się obowiązkowym punktem podczas turystycznej wycieczki po Fromborku. Przy Wieży Wodnej znajduje się Informacja Turystyczna oraz Galeria Pamiątek.
Woda płynąca kanałem poruszała wielkie koło wodne, a jego energia napędzała łańcuch z przypiętymi do niego czerpakami. Łańcuch wędrował wokół dwóch wałów. Dolny był przedłużeniem osi koła wodnego, a górny znajdował się na szczycie wieży. Czerpaki napełniały się wodą w najniższym punkcie, następnie wędrowały do góry, w momencie obrotu na górnym wale, woda wylewała się z nich do zbiornika umieszczonego na szczycie wieży, skąd rurami wydrążonymi z pni dębowych spływała do warowni i domów kanoników. Po 60 latach eksploatacji przeprowadzono pierwszy remont. Dzięki pomocy biskupa Teodora Potockiego, w 1720 roku wymieniono wszystkie elementy. Ten remont pozwolił dostarczać wodę na Wzgórze Katedralne do końca XVIII wieku. Po roku 1945 Wieża Wodna stała zaniedbana. Dopiero w latach 90. XX wieku obiekt rozkwitł oraz stał się obowiązkowym punktem podczas turystycznej wycieczki po Fromborku. Przy Wieży Wodnej znajduje się Informacja Turystyczna oraz Galeria Pamiątek.
Ewa Mazgal
Komentarze (3) pokaż wszystkie komentarze w serwisie
Komentarze dostępne tylko dla zalogowanych użytkowników. Zaloguj się.
Zacznij od: najciekawszych najstarszych najnowszych
Zaloguj się lub wejdź przez
xyz #1319925 | 83.1.*.* 8 lut 2014 17:34
Warto zwiedzić wieżę wodną we Fromborku, jest tam bardzo ciekawie z góry piękne wiodoki na Frombork i zalew wiślany. Można kupić sobie z tam tąd pamiątkę a także napić się dobrej kawy i zjeść dobre ciasto :)
odpowiedz na ten komentarz
weteran #1109957 | 87.205.*.* 11 cze 2013 13:10
Bardzo miła obsługa, dobra kawa, świetne ciasta, no i widok na wzgórze....Takich miejsc nie jest tak dużo, warto pokazać znajomym i wybrać się na kawę. Polecam.
odpowiedz na ten komentarz
Adam #1065206 | 37.8.*.* 24 kwi 2013 18:44
Wieża w obecnym stanie nie przypomina tej na fotografii.Autorzy informacji nie przyłożyli się do tego opracowania. Ponadto jak mi wiadomo od właściciele wieży wodnej otrzymali wyróżnienie. Według mnie jest to niewątpliwie nagroda .
odpowiedz na ten komentarz pokaż odpowiedzi (1)