Pasłęk: druga młodość barokowych organów

2013-06-24 13:39:04 (ost. akt: 2013-07-03 13:07:52)
Dzięki licznym sponsorom udało się organom przywrócić dawny blask

Dzięki licznym sponsorom udało się organom przywrócić dawny blask

Autor zdjęcia: Michał Skroboszewski

Organy w kościele św. Bartłomieja w Pasłęku to prawdziwy biały kruk. Są największym istniejącym dziełem barokowego budownictwa organowego w Polsce. Zachowały nie tylko oryginalną oprawę zewnętrzną, ale także dużą część mechanizmu i piszczałek.

Instrument został zbudowany w latach 1717-1719 przez gdańskiego artystę Andreasa Hildebrandta, jednego z wielkich budowniczych organów epoki baroku. Należą one do tej samej serii, co słynne organy w Oliwie, Fromborku i Kamieniu Pomorskim. Wtedy uznano je za jedne z najlepszych organów dawnych Prus Wschodnich. Dzięki trwającej blisko cztery lata renowacji, instrument powrócił do dawnej świetności. 23 czerwca 2013 roku po raz drugi w swojej historii został uroczyście oddany do użytku.

Renowacja kosztowała ponad 2,5 miliona złotych, została sfinansowana m.in. dzięki wsparciu fundacji Hermann-Reemtsma – Stiftung z Hamburga, Ministerstwa Kultury, Urzędu Wojewódzkiego w Olsztynie, Urzędu Marszałkowskiego w Olsztynie, Starostwa Powiatowego w Pasłęku, Urzędu Miejskiego w Pasłęku oraz samych parafian. Renowację organów powierzono warsztatowi wybitnego restauratora Kristiana Wegscheidera z Drezna (Niemcy), który wykonał wszystkie prace wspólnie z polskim organmistrzem Szymonem Januszkiewiczem.

— Nikt z żyjących nie słyszał jeszcze naszych organów — obrazowo przedstawia skalę konserwatorskich dokonań ks. Jan Sindrewicz, proboszcz parafii p.w. św. Józefa. — Usunięte zostały ślady po wszelkich powojennych przeróbkach tego instrumentu. To jedyne tak duże gdańskie organy, którym renowacja przywróciła ich pierwotną formę.

Instrument został zbudowany w latach 1717-1719 przez gdańskiego artystę Andreasa Hildebrandta, jednego z wielkich budowniczych organów epoki baroku. To największy tego typu instrument na północy Polski z zachowanym w dużym stopniu oryginalnym mechanizmem.

— Gdybyśmy mieli remontować organy własnymi siłami parafii, zajęłoby nam to co najmniej ćwierć wieku. Ale dzięki licznym sponsorom udało się instrumentowi przywrócić dawny blask w ciągu czterech lat — podkreśla ks. Jan Sindrewicz. — Naszym największym darczyńcą jest prywatna fundacja Hermann-Reemtsma – Stiftung z Hamburga, która wyłożyła 1 mln 87 tys. zł. 
Minister kultury dodał 840 tys. zł, marszałek województwa - 125 tys. zł, wojewoda - 20 tys. zł i starostwo powiatowe w Elblągu - 15 tys. zł.

— Nasz samorząd na uratowanie tego wspaniałego zabytku przeznaczył łącznie 250 tys. zł — przypomina Wiesław Śniecikowski, burmistrz Pasłęka.

15 czerwca biskup elbląski Jan Styrna poświęcił odrestaurowane organy. Tydzień później rozpoczęło się wielkie czterodniowe święto muzyki: I Międzynarodowy Pasłęcki Festiwal Organowy. Koncert inauguracyjny był na żywo transmitowany przez Telewizję Polską.

— Właściwie festiwal będzie trwał aż do grudnia — dodaje ks. Jan Sindrewicz. — Raz w miesiącu będziemy zapraszali do naszego kościoła na koncert muzyki organowej.

Historia kościoła:
1282 - Jest pierwsza wzmianka historyczna o proboszczu Pasłęka, którym jest Teodoryk Dietrich.
1298 - W.M. Meinchard z Querfurtu w okresie erekcyjnym przyznaje parafii 4 włóki i plac pod budowę nowego kościoła. Kościół pod wezwaniem św. Bartłomieja zbudowano prawdopodobnie w pierwszych latach XIV wieku. Prezbiterium jest najstarszą częścią kościoła /grubość ścian 1,5m/ - w nawach bocznych 1,3m a na wieży 2,8m/ Na przestrzeni czasów katolickich od początku do reformacji /1525/ historia wylicza spośród wielu 11 duchownych pracujących przy tym kościele.
1404 – W Pasłęku powstaje nowy katolicki kościół i szpital pod wezwaniem św. Ducha założony przez W.M. Konrada von Jungingena.
1451 – Przy tym kościele i szpitalu jest ośmiu księży altarzystów.
1525 – Proboszcz Piotr Hoffman przechodzi na luteranizm.
1529 – Na zamku w Pasłęku umiera bp. Erhard von Queis /zdrajca katolicyzmu/.
1543 – Wielki pożar miasta. Pali się również kościół.
1582 – Odbudowa kościoła św. Jerzego zniszczonego w 1520r.
1617 – Budowa nowej szkoły parafialnej od wschodniej strony kościoła św. Bartłomieja.
1629 – Wielka epidemia w Pasłęku – zmarły 744 osoby.
1635 – W kościele odbywają się wstępne układy pokojowe miedzy Polską a Szwecją /bezowocne/.
1650 – Również w kościele św. Bartłomieja odbywają się rozmowy króla szwedzkiego Karola X Gustawa z Kurfirstem Fryderykiem Wilhelmem na tematy pokojowe.
1687 – Zbudowano ołtarz w stylu barokowym /dzieło Izaaka Rygi/. Ambona mniej więcej tego samego okresu /dzieło J. Dobela/.
1717 – Zbudowano nowe organy mechaniczne o 36 głosach – mechanizm jest dziełem Z. Hildybranda a szafę wykonała firma w Elblągu.
1751 – Dokonano kapitalnego remontu kościoła. Ze starego zostały tylko ściany. Górne okna powiększono, dolne zrobiono całkiem nowe, obalono trzy pary gotyckich filarów /została tylko jedna para pod chórem/. Zwalono gotycki sufit gipsowy i zastąpiono go brzydkim drewnianym beczkowym. Nakryto kościół nowym dachem i od południa na zewnątrz kościoła murowane schody rozebrano /wejście na wieżę/. Słowem dokonano dużych zmian.
1758 – Pasłęczanie składają w kościele przymusowy hołd wierności najpierw cesarzowej Elżbiecie, a gdy ona umarła – carowi Piotrowi /w 1762r./
1851 – Dobudowano skarpy wzmacniające ściany kościoła.
1855 – Pasłęccy katolicy budują nowy kościół pod wezwaniem św. Józefa
1869 – Ponowny kapitalny remont kościoła św. Bartłomieja.
1922 – Pożar wieży kościoła św. Bartłomieja. Przy odbudowie zamieniono zwieńczenie wieży z barokowego na namiotowe.
1946 – katolicy po 420 latach odzyskują kościół św. Bartłomieja, który staje się kościołem parafialnym.
1966 – dla upamiętnienia millenium państwa polskiego wykonano ołtarz boczny /z prawej/.
1974 – zamurowano dolne okna, wytynkowano blendy dookoła kościoła i wieży. Wybetonowano chodnik wokół kościoła, a także wykonano ogrodzenie. Zrobiono podwójne sklepienie i dokonano więźby dachowej.
1975 – w prezbiterium położono marmurową posadzkę i ołtarz soborowy, wykonano witraże w nawie głównej oraz św. Cecylii przy organach.
1976 – położono posadzkę z płytek terakoty, wymalowano wnętrze kościoła, dokonano konserwacji zabytkowych ołtarza i ambony. Wykonano konfesjonały i ławki oraz drogę krzyżową.
1977 – remont organów połączony z polichromią. Zelektryfikowano i zawieszono nowe żyrandole, przeprowadzono również remont dachu na kościele i wieży.
1978 – wykonano cztery witraże figuralne w prezbiterium.

Zabytki: Ściany kościoła i wieża. Okucia drzwiowe z XV wieku. Płyty nagrobkowe, dwie pary lichtarzy oraz kamień na wodę święconą z XVI wieku. Ołtarz główny i ambona z lat 1687-90. Organy i dzwon z 1717roku.

Powojenni proboszczowie:
ks. Józef Sikora 1945-1949
ks. dr Stefan Zajkowski 1949-1959
ks. mgr Kazimierz Cyganek 1959-1973
ks. kanonik Marian Maćkowiak 1974-1983
ks. prałat Adam Tylutki 1983-1990
ks. dr Wiesław Rodzewicz 1990-2007
ks. mgr Jan Bronisław Sindrewicz 2007-
Michał Skroboszewski

Czekamy na Wasze zdjęcia i opisy pięknych zakątków regionu, kliknij tutaj, aby dodać swój artykuł lub skontaktuj się z nami pod adresem redakcja@mojemazury.pl.
Zobacz w naszej bazie

Przewodnik lokalny

Komentarze (2) pokaż wszystkie komentarze w serwisie

Dodaj komentarz Odśwież

Zacznij od: najciekawszych najstarszych najnowszych

Dodawaj komentarze jako zarejestrowany użytkownik - zaloguj się lub wejdź przez FB

  1. czytelnik #1132453 | 212.244.*.* 3 lip 2013 12:54

    Proszę poprawić błąd, zapewne popełniony przy redagowaniu artykułu. W "Historii kościoła"proszę zamiast "W.M. Karola von Jungingena" wpisać W.M. Konrada von Jungingena.Konrad von Jungingen zmarł 1407 r. Po jego śmierci wielkim mistrzem ( Zakonu Krzyżackiego) został jego brat, Urlich.

    ! - + odpowiedz na ten komentarz pokaż odpowiedzi (1)

    Polecamy