— Podział naszego regionu na mniejsze części świadczy o złożonych i ciekawych dziejach tej ziemi. Sprawcami wyrazistych odrębności poszczególnych fragmentów dawnych Prus, są czynniki natury politycznej.
Rozmowa z Jerzym Necio, historykiem z Kamińska, znawcą dziejów Prus Wschodnich.
— Zdecydowanie nie. Odnosi się, co prawda, do dwóch najrozleglejszych krain w obrębie województwa, ale mamy w nim jeszcze: Elbląg – miasto o silnej tradycji historycznej związanej z Prusami Królewskimi, Górne Prusy z Pasłękiem i Morągiem oraz Dolne Prusy – ziemie położone na północ od Warmii tj. okolice Górowa Iławeckiego, Bartoszyc, Sępopola, Kętrzyna. Można wyróżnić jeszcze Ziemię Lubawską – „spadek” po Ziemi Chełmińskiej i niewielkie fragmenty Pruskiej Litwy w rejonie Gołdapi i Dubeninek.
— Czy nazwa „Warmia i Mazury” w pełni definiuje wszystkie regiony wchodzące w skład województwa warmińsko–mazurskiego?
— Zdecydowanie nie. Odnosi się, co prawda, do dwóch najrozleglejszych krain w obrębie województwa, ale mamy w nim jeszcze: Elbląg – miasto o silnej tradycji historycznej związanej z Prusami Królewskimi, Górne Prusy z Pasłękiem i Morągiem oraz Dolne Prusy – ziemie położone na północ od Warmii tj. okolice Górowa Iławeckiego, Bartoszyc, Sępopola, Kętrzyna. Można wyróżnić jeszcze Ziemię Lubawską – „spadek” po Ziemi Chełmińskiej i niewielkie fragmenty Pruskiej Litwy w rejonie Gołdapi i Dubeninek.
— Jak kształtowała się odrębność regionalna w Prusach Wschodnich?
— Podział terytorium naszego regionu na mniejsze części świadczy o złożonych i ciekawych dziejach tej ziemi. Sprawcami wyrazistych odrębności poszczególnych fragmentów dawnych Prus, jak też specyfiki niegdysiejszego regionu całościowo nazywanego Prusami Wschodnimi, są czynniki natury politycznej — przynależność państwowa, religijnej i etnicznej.
W Polsce, która po 1945 r. objęła w posiadanie południowy fragment dawnych Prus Wschodnich, otrzymane ziemie nazwano najpierw Okręgiem Mazurskim, później województwem olsztyńskim. Od 1999 r. jest to województwo warmińsko–mazurskie. Chcąc nawiązać do historycznej i kulturowej spuścizny regionu, posłużono się jednak pewnym uproszczeniem które ujawniło się przy okazji dyskusji nad herbem województwa. Na tarczy herbowej baranek symbolizuje „świętą Warmię”, czarny orzeł — ziemie dawnych Prus Książęcych – domyślnie Mazury. Elblążanie natomiast zaczęli głośno pytać wówczas: a gdzie jest symbol Powiśla lub Pomorza Wschodniego? Zgłaszano przy tym potrzebę „poprawniejszej” nazwy regionu: „Warmia, Mazury i Powiśle”.
— Gdzie zatem znajduje się Warmia?
— Warmia to dawne autonomiczne księstwo — biskupstwo, które w latach 1466 – 1772 stanowiło składową I Rzeczypospolitej. W XIII wieku, w trakcie walk Zakonu Krzyżackiego z Prusami, legat papieski Wilhelm z Modeny ustanowił na podbitym terytorium 4 diecezje. Ta, z pierwotną stolicą biskupią w Braniewie, została nazwana „warmińską”. Co ciekawe, granice utworzonego w 1243 r. dominium warmińskiego nie pokrywały się z granicami plemiennej Warmii (Ermelandii). Jednakże decyzja papieskiego wysłannika okazała się trwała. Charakterystyczny, trapezowaty kształt krainy można ponownie ujawnić na mapie, pogrubiając granice niektórych gmin. Warmia to: Frombork, Braniewo, Pieniężno, Orneta, Lidzbark Warmiński (historyczna stolica ziemi), Dobre Miasto, Olsztyn, Barczewo, Biskupiec, Reszel, Bisztynek, Jeziorany.
— A Mazury?
— Mazury to kraina zamieszkała przez lud Mazurów — mówiących własną gwarą dawnych przybyszów z Mazowsza. Prusy kolonizowane były od południa przez ludność polską już w czasach krzyżackich, natomiast najszerszy zasięg język polski osiągnął tu po 1600 roku. Północną linię zasięgu języka polskiego wyznaczały wówczas takie miejscowości jak: Cynty (dziś Korniewo w obwodzie kaliningradzkim), Bartoszyce i Wystruć (Insterburg, dziś Czerniachowsk w obwodzie kaliningradzkim). W następnych stuleciach polszczyzna cofnęła się ku południu i pozostała w formie gwarowej wśród Mazurów na obszarze od Ostródy, Działdowa i Nidzicy poprzez Olsztynek, Mrągowo, Szczytno, Pisz aż do Ełku i Olecka.
Ze względu na swą specyfikę zaczęto wyróżniać go dopiero w XIX wieku. Wcześniej ta kraina znajdowała się w granicach Prus Zakonnych (od 1525 r. Prus Książęcych). Mazury, w przeciwieństwie do Warmii, nie posiadały ściśle określonych granic. Były tam, gdzie żyli Mazurzy. Największej zaś odmienności Warmii i Mazurom przysporzyła religia – Warmiacy byli katolikami, zaś Mazurzy protestantami.
Komentarze (8) pokaż wszystkie komentarze w serwisie
Dodaj komentarz Odśwież
Zacznij od: najciekawszych najstarszych najnowszych
Dodawaj komentarze jako zarejestrowany użytkownik - zaloguj się lub wejdź przez
Bin auch einer von denen #2301540 | 89.68.*.* 4 sie 2017 21:58
Nie zadne przyczyny politycznej stworzyly w naszym kraju strefe okupacyjna pod nazwa Prusy Krolewske oraz getto majace nas zdlawic ostatecznie czyli tzw. Warmie. Prawda jest inna, przyczyna takiego podzialu pokonanego przez agresora kraju bylo LODOBOJSTWO Kazimierza Jagielonczyka, ktory na podbitych terenach niemal do zera wyrznal nasza PRUSKA ludnosc. Nascigal roznych przybledow i tak powstaly skupiska katolikow w naszym kraju. Ale nawet ten plan sie nie udal. Oni wszyscy przeszli na nasza strone, bo Prusy byly im blizsze niz Polska w jakiejkolwiek postaci. Potem przyszly czasy odplaty: rozbiory. Trzeba bylo z nami nie zaczynac, nie robic sobie wrogow to rozbiorow by nie bylo.
Ocena komentarza: poniżej poziomu (-1) !
odpowiedz na ten komentarz
kniaź #1510402 | 79.191.*.* 17 paź 2014 07:57
Olsztynek to bezwzględnie Oberland czyli Pogórze. Region kończy się za Ameryką na rzece Pasłęce - granicznej. Dalej to już Warmia.
Ocena komentarza: warty uwagi (2) !
odpowiedz na ten komentarz
pokaż odpowiedzi (1)
mazur z mazur #158864 | 89.29.*.* 2 sty 2011 03:35
Kętrzyn to Barcja [Prusy Dolne]
Ocena komentarza: warty uwagi (4) !
odpowiedz na ten komentarz
julian #52245 | 93.186.*.* 12 wrz 2010 03:11
Mazury Warmia nigdy nie byly i nie beda jednolite. 50 lat polskiej okupacji nie zabilo i nie zabije w Mazurach regionalnego patriotyzmu, blizej nam do Niemcow niz do Polakoiw. Krzysiek Nikoleiken, kreis Sensburg
Ocena komentarza: warty uwagi (1) !
odpowiedz na ten komentarz
pokaż odpowiedzi (1)
Ja #51740 | 94.231.*.* 10 wrz 2010 22:48
Dobrze, to już tak korzystając z okazji - Panie Jerzy, a Kętrzyn? Warmia, czy Mazury?
Ocena komentarza: warty uwagi (1) !
odpowiedz na ten komentarz
pokaż odpowiedzi (1)