Ukta: cudo włoskiego renesansu w kościele

Obraz "Opłakiwanie Chrystusa" od lat znajduje się w głównym ołtarzu kościoła w Ukcie nad Krutynią (gmina Ruciane-Nida). Długo nie budził zainteresowania. Aż zaintrygował mieszkającego koło Ukty Krzysztofa Worobca ze Stowarzyszenia na rzecz Ochrony Krajobrazu Mazur Sadyba. I wywołał prawdziwą sensację!

Królewski prezent

Obraz jest głównym elementem ołtarza kościoła w Ukcie

O obrazie Muziana w ołtarzu kościoła w Ukcie pisał w swoim przewodniku z 1923 roku Mieczysław Orłowicz. Krzysztof Worobiec mówi, że chcąc zdobyć więcej informacji o autorze, trafił na nazwisko Girolamo Muziano, włoskiego malarza z XVI wieku. Do ewangelickiej parafii w Ukcie obraz trafił jako depozyt królewskiego muzeum w Berlinie. Z okazji konsekracji nowej świątyni przekazał go w 1863 roku późniejszy cesarz Wilhelm I.
Od Andrzeja Rzempołucha z Muzeum Warmii i Mazur dowiedzieliśmy się, że powstającym mazurskim parafiom władcy Prus często ofiarowywali obrazy z zasobnych berlińskich muzeów. Taki obraz dostał np. kościół w Wielbarku. Przeważnie były to jednak kopie. Oryginałów XVI-wiecznego włoskiego malarstwa dotąd w naszym regionie nie odnotowano.

Oryginał, nie kopia

Obraz z ołtarza w Ukcie nie jest sygnowany. Przeprowadzona w 2011 roku konserwacja nie tylko przywróciła mu kolory. Potwierdziła też, że "Opłakiwanie Chrystusa" rzeczywiście powstało w XVI wieku. Zanim jednak zgodnie wypowiedzą się na ten temat historycy sztuki — nawet jeśli nie ma już wątpliwości co do datowania — bezpieczniej mówić, że obraz jest tylko prawdopodobnym dziełem Girolamo Muziano. Malarz (1532-92) był naśladowcą samego Michała Anioła. Jego największe dzieło — "Wskrzeszenie Łazarza" — można oglądać w katedrze w Orvieto.

Święci nie uniknęli kul

To na pewno cud, że w świątyni nad Krutynią obraz przetrwał nienaruszony przez 150 lat.
— Kościół w Ukcie stoi blisko mostu i rzeki. Zarówno podczas pierwszej, jak i drugiej wojny, przechodziły obok niego rosyjskie wojska — mówi Krzysztof Worobiec. Drewniane figury apostołów Piotra i Pawła, które stały po lewej i prawej stronie obrazu, zostały w 1945 strasznie postrzelane przez czerwonoarmistów.
— Wiem to od naocznych świadków. Wskazali nam nawet miejsce, gdzie można szukać tych figurek. Może kiedyś również one wrócą na swoje miejsce w ołtarzu — mówi ks. Waldemar Sawicki, proboszcz parafii Podwyższenia Krzyża Świętego w Ukcie.
Ksiądz proboszcz cieszy się, że ma taki skarb. Podjął już nawet środki, żeby go odpowiednio chronić.
Kościół w Ukcie do 1980 roku służył ewangelikom. Kiedy większość ewangelików wyjechała za granice, kościół został zajęty przez katolików. Ostatecznie został formalnie odkupiony. Ewangelicy zabrali wówczas ze świątyni część wyposażenia, np. chrzcielnicę, krucyfiks, lichtarze. Obraz został.
Jako ciekawostkę dodajmy, że "Opłakiwanie Chrystusa" Muziano do dziś znajduje się na niemieckiej liście zaginionych dzieł sztuki.
Stanisław Brzozowski