Koniki polskie pomagają odtworzyć świetliste dąbrowy na Mazurach

Warto zatem pokusić się o pierwszą ocenę uzyskanych efektów.
Przed rozpoczęciem projektu na terenie przeznaczonym do wypasu na zlecenie Nadleśnictwa Strzałowo, botanik i fitosocjolog dr Włodzimierz Pisarek wyznaczył w 2013 roku sześć powierzchni badawczych, na których wykonał zdjęcia fitosocjologiczne (zgodny ze schematem opis badanego płatu roślinności służący do scharakteryzowania zbiorowiska roślinnego). Ponadto w roku 2014 wyznaczył - w uzgodnieniu z nadleśnictwem - siedem kolejnych powierzchni badawczych na dodatkowych terenach przewidzianych do odtworzenia świetlistej dąbrowy.

Mimo tak krótkiego okresu realizacji projektu (1 rok) uzyskane efekty okazały się bardzo interesujące. Na powierzchniach objętych monitoringiem stwierdzono między innymi:
- maksymalnie na jednym zdjęciu fitosocjologicznym o pow. 90 m2 w miejscu wypasu runa leśnego konikami polskimi, stwierdzono 69 gatunków roślin – wynik ten potwierdza fakt, że świetliste dąbrowy to florystycznie najbogatsze leśne zbiorowisko roślinne;
- wzrost ilościowy roślin na powierzchniach z usuniętym podszytem aż o 17, a na wypasanych o 12 gatunków - w tym chronionych i rzadkich np. takich jak lilia złotogłów;
- wzrost i pojawienie się nowych gatunków charakterystycznych dla świetlistych dąbrów takich jak dzwonek brzoskwiniolistny, dziurawiec skąpolistny, pierwiosnek lekarski, przytulia północna, koniczyna dwukłosowa, wyka kaszubska itp.;
- na powierzchni wypasanej zarejstrowano spadek liczebności trzcinnika leśnego i wzrost rajgrasu wyniosłego;
- zupełny zanik inwazyjnego niecierpka drobnokwiatowego na powierzchniach z usuniętym podszytem leszczynowym i istotne zmniejszenie się jego ilości na powierzchni wypasanej.

Ponadto w ramach monitoringu dr W. Pisarek dokonał spisu wszystkich mszaków i roślin naczyniowych występujących na obszarze objętym projektem. Okazało się, że na w/w obszarze występuje aż 229 gatunków roślin naczyniowych i 30 mszaków oraz watrobowców, w tym bardzo cenne przyrodniczo takie jak: dzwonecznik wonny, rzepik szczeciniasty, kłosownica pierzasta, stokłosa Benekena, jęczmieniec zwyczajny, bukwica zwyczajna, żywiec cebulkowy, naparstnica zwyczajna, mieczyk dachówkowaty, oman wierzbolistny, lebiodka pospolita, rutewka mniejsza, biedrzeniec wielki, sierpik barwierski, koniczyna dwukłosowa i na pięciu stanowiskach sztandarowy gatunek świetlistych dąbrów – pięciornik biały. Po miesiącu od zakończenia spisu leśnicy znalezli nowy dla tego obszaru (jedyne stanowisko w Puszczy Piskiej) gatunek – goździk pyszny. Dlatego lista gatunków z oczywistych względów jest otwarta i w kolejnych latach będzie uzupełniana.
Według dr W. Pisarka, autora raportu omawiającego wyniki monitoringu, ilość w/w gatunków roślin, w tym gatunków wyróżniających odtwarzane siedlisko sugeruje, że w przeszłości na opisywanym terenie świetliste dąbrowy z pewnością występowały.

Warto również podkreślić, że oprócz wypasu i usuwania podszytu w tym roku na terenie odtwarzanego siedliska ogrodzono 90 placówek z odnowieniem naturalnym dębu i innych drzew oraz krzewów urozmaicających skład gatunkowy świetlistej dąbrowy – min.: jabłoń płonka, grusza pospolita, iwa, osika, jarzębina, głóg, szakłak kruszyna, agrest, trzmielina brodawkowata itp.
Podsumowując należy stwierdzić, że rozpoczęcie oraz kontynuacja eksperymentalnego i innowacyjnego w skali kraju projektu odtwarzania świetlistych dąbrów to dobrze trafione działanie, realizowane z inicjatywy Nadleśnictwa Strzałowo.
Andrzej Ryś
Nadleśnictwo Strzałowo