Płazy nie tylko skaczą

Jedne są skoczkami oddającymi długie skoki, inne wytrwałymi, całkiem żwawymi piechurami, jeszcze inne szybkimi biegaczami a nawet kopaczami.

Żaby zmierzają do wód

Wiosną, w okresie rozrodczym płazy gromadnie zmierzają do wód, bo w wodzie się rozmnażają. Niektóre mogą odbywać dalekie wędrówki. Jedne wędrują w dzień, inne w nocy. Płazy bezogonowe mają tylne kończyny dłuższe od przednich, dlatego skaczą. Żaba trawna (Rana temporaria) jest największą z „żab brunatnych”. Żyje na łąkach oraz w lasach. Długość ciała samic sięga 10 cm. Pysk jest tępo zakończony. Ubarwienie grzbietu zmienne. Obok osobników brązowych w różnych odcieniach spotkać można osobniki oliwkowo-zielone, żółtawe, a nawet czerwono- rude. Mają brzuch z biało-czarnym marmurkiem. Żaba moczarowa (Rana arvalis) jest płazem niewielkim (długości ok. 8 cm). Jej ciało jest smuklejsze i delikatniejsze niż żaby trawnej. Pysk ma ostro zakończony. Mazurskie żaby moczarowe mogą posiadać jasny pasek biegnący wzdłuż grzbietu. Brzuch jest kremowy bez plam. „Żaby zielone” charakteryzuje zielone ubarwienie grzbietu z ciemnymi plamami wyraźnie obrysowanymi i nieregularnie rozmieszczonymi. Najczęstszą z tych żab jest żaba jeziorkowa (Rana lessonae) niewielka, jej długość sięga około 8 cm. Obok barwy jaskrawo-zielonej występuje ubarwienie ciemno-oliwkowe. Na grzbietowej stronie ud widoczny jest żółto- czarny marmurek. Brzuch pozbawiony jest plam. Rzekotka drzewa (Hyla arborea) dzięki przylgom na końcach palców zręcznie wspina się po wysokich roślinach i skacze z listka na listek. Potrafi zmieniać swoją barwę z intensywnie zielonej do żółtawej, brązowej, a nawet szarej. Posiada charakterystyczną dla niej ciemną linię przebiegającą od otworów nosowych do nasady tylnych kończyn.

Ropuchy chodzą piechotą

U ropuch tylne kończyny nie są aż tak długie, dlatego te płazy nie tylko skaczą. Ropucha szara (Bufo bufo) jest mieszkańcem naszych ogrodów, parków i wytrwałym piechurem, dość szybko kroczącym po podłożu. Jej grzbiet ma barwę brązową z ciemnobrązowymi albo czerwonymi brodawkami. Zdarzają się osobniki szaro-oliwkowe. Z kolei ropucha paskówka (Bufo calamita) jest dobrym biegaczem. Potrafi biegać jak mysz i z tego powodu nazywana jest także żwawą. W wodzie zawisa rozłożona, jakby odpoczywała po biegu. Jest to najbardziej sucholubna i najmniejsza z naszych ropuch. Wierzch jej ciała jest popielato-oliwkowy z dużymi oliwkowymi plamami i spłaszczonymi czerwonawymi brodawkami przypominającymi guziczki. Przez środek jej grzbietu przebiega żółtawy pasek. Ropucha zielona (Bufo viridis) posiada jasno-szare tło grzbietu z zielonymi plamami o różnych kształtach i niepowtarzalnym układzie. Jej brodawki mają zabarwienie czerwonawe. Przebywa w pobliżu ludzkich domostw. Potrafi się szybko zagrzebywać i wykonywać długie skoki. Prowadzi bardziej skryty tryb życia niż ropucha szara.

Huczek nocny wędrowiec

Innym przedstawicielem grupy bezogonowych jest grzebiuszka ziemna (Pelobates fuscus) zwana huczkiem ziemnym. Migruje nocą do zbiorników wodnych. Rzadko można ją zobaczyć w dzień. Samice osiągają długość do 8 cm, samce nie przekraczają 7 cm. Barwa grzbietu jest jasnobrązowa do zielonkawo-szarej z dużymi plamami oliwkowo-brązowymi o indywidualnej wielkości i rozmieszczeniu. Występują również drobne czerwonawe plamki. Skóra tego gatunku jest gładka bez brodawek. Grzebiuszka posiada pionową źrenicę oka. Jest płazem powolnym. Zaskoczona nie próbuje uciekać, lecz potrafi szybko zakopać się w suchym podłożu, dzięki zrogowaciałym modzelom na podeszwach stóp tylnych kończyn. Przestraszona wydziela zapach czosnku i z tego powodu bywa nazywana „żabą czosnkową”. Rzadko na lądzie spotkamy kumaka nizinnego (Bombina bombina), bo ten gatunek żyje głównie w wodzie nawet poza okresem rozrodczym. I tu przede wszystkim pływa. To niewielki płaz. Długość spłaszczonego grzbieto-brzusznie ciała najczęściej sięga 4-5 cm. Grzbiet jest ciemny, szarozielony z brodawkami oraz ciemnymi plamami różnych kształtów. Brzuszna część ma zwykle barwę ciemną z wieloma białymi punktami. Na tym tle występują zmienne w kształcie, wielkości i rozłożeniu plamy pomarańczowe lub czerwonawe oddzielone od siebie.
Gatunek jest objęty Dyrektywą Siedliskową UE.
Płazy ogoniaste mają kończyny tej samej długości i chodzą. Do tych płazów należy traszka zwyczajna (Triturus vulgaris). Jest najmniejszą i najczęstszą z polskich traszek. Samice tego gatunku osiągają długość do 10 cm. Samce są o 1 cm dłuższe od samic. W okresie godowym samiec posiada ciągły, ząbkowany grzebień przebiegający wzdłuż grzbietu i ogona. W dole fałdu skórnego ogona występuje niebiesko-perłowa wstęga. Na brzuchu o barwie pomarańczowo-brązowej występują ciemne, okrągłe plamy. Dodatkowo przez środek brzucha ciągnie się pomarańczowo-bordowa smuga. U samic grzebień jest niższy. Plamy na brązowawym brzuchu ułożone są po bokach zaś plamy na środku brzucha i na podgardlu są rozmieszczone nieregularnie. Na lądzie chodzi a w wodzie pływa. Podobnie najrzadziej spotykana traszka grzebieniasta (Triturus cristatus). Długość jej ciała najczęściej sięga 15 cm, samce są mniejsze. W porze godowej brzuch samic i samców jest pomarańczowy lub czerwony pokryty dużymi, ciemno-szarymi plamami. Na grzbiecie i ogonie samca wyrasta nieregularnie ząbkowany grzebień, przerwany u nasady ogona. Ciało tego płaza jest silnie umięśnione. Poza porą godową jest ciemno ubarwiona, przy czym na jej bokach występują białawe plamki. Gatunek jest objęty Dyrektywą Siedliskową UE.
Płazy jako zwierzęta wodno-lądowe potrafią na różne sposoby sprawnie przemieszczać się między tymi dwoma środowiskami. Warto zauważyć, że te niepozorne zwierzęta żywiąc się rozmaitymi stawonogami, dżdżownicami, mięczakami i nawet niewielkimi kręgowcami są jednymi z najważniejszych regulatorów równowagi biologicznej w przyrodzie.
Maria Olszowska
Autorka jest emerytowaną nauczycielką biologii. Pochodzi z Krakowa, od trzydziestu lat mieszka w Mrągowie. Wciąż odkrywa piękno Mazur i chciałaby zachęcić innych do poznawania cudów tej krainy