Mazurskie szlaki turystyczne: Górne, Zameczna Góra, „Porosty” i „Rechot”

Trasa. Samochodem: Gołdap-Górne (13 km); samochód można zostawić przy sklepie we wsi Górne, bardzo miła właścicielka; rowerem: Górne-Kolniszki-Botkuny-Jurkiszki-Jezioro Ostrówek-Galwiecie-Kałkowo-Bronisze-Górne (41 km). Można też oczywiście wybrać się rowerem z Gołdapi, chociaż wówczas wycieczka przedłuży się mniej więcej o półtorej godziny.

Górne. Niewiele zabudowań, 110 mieszkańców, czysto, porządek. Droga asfaltowa i brukowana. Miejscowość założono w 1565 r. Na skraju wsi przy drodze w kierunku do Babek znajdują się ruiny murowanego (cegła, kamień, glina), późnogotyckiego kościoła parafialnego wybudowanego w latach 1612-1617 oraz zespołu dworsko-parkowego. Dwór, tak jak i kościół zostały zniszczone w roku 1945. Wcześniej, w 1574 r. wybudowano tu drewniany kościół, który był czynny do początku XVII w. Murowany kościół przebudowano w roku 1840. Parafia w Górnem w 1818 r. liczyła 2597 wiernych, w tym 600. znało język litewski. Do końca XIX wieku nabożeństwa odprawiano w języku polskim. Świątynia posiadała wiele okien, strzeliste wieże, bogato zdobione portale, wieńczące wieżyczki. W 1710 r. miejscowość nawiedziła dżuma, wymarła wtedy prawie cała ludność Górnego. W ostatnich latach II wojny światowej (1944-45) wieś została zniszczona, a ludność wyemigrowała; powróciła dopiero w 1948 r. po rozminowaniu okolicznych terenów.

Przy ruinach kościoła, na byłym cmentarzu, można odnaleźć nagrobki z tekstem w języku niemieckim. Jest tu także pomnik (odrestaurowany w 2005 r.) ku czci mieszkańców, którzy zginęli podczas I wojny światowej z napisem w językach niemieckim i polskim: ZUM GEDENKEN DEN GEFALLENEN DES KIRCHSPIELS GURNEN IM I WELTKRIEG 1914-1918; (PAMIĘCI MIESZKAŃCÓW PARAFII GÓRNE POLEGŁYM W I WOJNIE ŚWIATOWEJ 1914-1918).

Wieś leży na wysoczyźnie polodowcowej. Rzeźba terenu pagórkowata. Występują tutaj liczne kemy i rynny jeziorne.
Zameczna Góra (koło Kolniszek) – 267,9 m n.p.m. Wejście od strony wsi (pierwszą drogą w lewo, jadąc od wsi Górne) łagodne. Jest to polodowcowa morena czołowa. Prawdopodobnie tysiąc lat temu na jej szczycie istniał gród obronny. Brak śladów obwałowań. Ze wzgórza roztacza się wspaniały widok na okolice.
Jurkiszki. Ścieżka dydaktyczna „Porosty” w Parku Krajobrazowym Puszczy Rominckiej o długości 3 km w jedną stronę. Prowadzi wzdłuż drogi Jurkiszki-Szyliny. Na sześciu tablicach stojących przy trasie opisano porosty występujące w tej części puszczy. Na terenie całej Puszczy Rominckiej odkryto 275 gatunków porostów (241 po stronie polskiej i 182 po rosyjskiej).
Porosty to organizmy niezwykle ważne dla prawidłowego funkcjonowania środowiska przyrodniczego. Za ostatnim przystankiem stoi głaz Fritza Skowronnka (1858-1939) – mazurskiego poety urodzonego w Szylinach w Puszczy Rominckiej, autora „Księgi Mazur”.
Galwiecie. Ścieżka przyrodnicza „Rechot” w Parku Krajobrazowym Puszczy Rominckiej. Krótka, o długości 1 km w kształcie pętli. Powstała w 2002 r. Umieszczone wzdłuż trasy tablice przystankowe informują o życiu i zwyczajach płazów występujących w puszczy, m. in. ropuchy szarej, traszki zwyczajnej, żaby jeziorkowej, kumaka nizinnego i grzebiuszki ziemnej. 200 metrów ścieżki prowadzi drewnianą kładką usytuowaną wzdłuż brzegu jeziora Ostrówek (Ostrówko). Samo jezioro można podziwiać z wieży widokowej, która znajduje się kilkadziesiąt metrów od kładki.
Odcinek Galwiecie-Kałkowo-Bronisze – teren dziki, przepiękny, uroczy; ścieżki, polne drogi, częściowo zarośnięte trawą, zarastające nieużytkowane pola, wysokie zarośla, dochodzące do 2 metrów (!); zagajniki, lasy, bagna; wspaniałe kemy. Doskonałe miejsce do uprawiania turystyki rowerowej i pieszej.

Słowniczek niektórych pojęć:
Gotyk późny (schyłek gotyku) – styl w architekturze i sztuce XV-XVI w.
Wysoczyzna – rozległe, niewysokie wzniesienie zbudowane z materiału skalnego transportowanego i osadzonego przez lodowiec lub lądolód.
Kem – polodowcowa forma rzeźby terenu: garb, pagórek lub stoliwo o wysokości od kilku do kilkunastu metrów, o kształcie stożka lub z płaskim wierzchołkiem i stromymi zboczami.
Rynna jeziorna – polodowcowe podłużne formy powierzchniowe stanowiące zagłębienia szerokości od kilkuset metrów do 2-3 km i długości nawet kilkudziesięciu kilometrów, o stromych wysokich krawędziach z obu stron.
Morena – materiał skalny transportowany lub osadzony przez lodowiec lub lądolód.
Porosty – organizmy składające się z grzybów żyjących w symbiozie z cyjanobakteriami lub zielenicami.
Andrzej Malinowski