Koniec maja w kolorze nieba

Błękit kojarzy się z lazurem nieba, z niebieskim nieboskłonem, ale spójrzmy, co się dzieje w tym czasie w przyrodzie ożywionej.
Każdy gatunek roślinny ma swoje „pięć minut”. Zazwyczaj to kilkanaście majowych dni. Roślina kwitnie wtedy masowo, anektując dla siebie rozległe tereny łąk, pól, przydroży i nieużytków. Musi wykorzystać dany jej czas na wydanie nasion.

Szwedzki stół kwiatów

Dywany kwitnących roślin są dla owadów„szwedzkim stołem", obfitującym we wszelakie dania, do wyboru i do koloru. Owady zapylające kwiaty pełnią role kurierów przenoszących pyłek z jednych kwiatów na drugie. Jednak część roślin po tym okresie nie ginie całkowicie, lecz nadal kwitnie, ale już nie zbiorowo. Pojawiły się obecnie kępy strzelistych łubinów trwałych (Lupinus polyphyllus). To byliny o liściach dłoniasto złożonych i długich, ozdobnych groniastych kwiatostanach. W zależności od odmiany kwiaty przybierają różne barwy, ale najczęściej widzimy łubiny błękitno-fioletowe. Kwiaty są grzbieciste z białym żagielkiem w środku. Obok łubinu wzrok przyciągają skupiska dzwonka rozpierzchłego (Campanula patula). Jego kwiaty wyglądają jak dzwoneczki, tylko czekać, kiedy zadźwięczą. Lejkowata korona posiada ciemniejsze ozdobne nerwy. Błękitną ostróżeczkę polną (Consolida regalis) wyróżniają kwiaty asymetryczne charakteryzujące się wydłużonymi ostrogami kwiatowymi. Roślina jest dość przetrzebiona, kto na nią natrafi, będzie miał szczęście. Zbiorowo rosną i kwitną niezapominajki polne (Myosotis arvensis), kwiaty z bajki, kwiaty z wiersza Marii Konopnickiej, które patrzą rybim oczkiem i szepczą skromnie - nie zapomnij o mnie. Nazywane są czasem niezabudkami. Pięć zrośniętych płatków korony tworzy rurkę u wlotu której znajdują się białawe i żółtawe osklepki. Niezabudki są symbolem pamięci. 15 maja mają nawet swoje święto.

Język żmii na jad żmii

W skupiskach rośnie też farbownik lekarski (Anchusa officinalis) roślina miododajna zwana w gwarze ludowej wołowym zielem. Jej cechą charakterystyczną jest łodyga szorstko owłosiona i pięciopłatkowa korona w większości z białymi osklepkami. Kwitnie dopiero od drugiego roku życia. Rośliną wyrastającą wysoko do jednego metra jest żmijowiec zwyczajny (Echium vulgare). Swoją nazwę zawdzięcza wystającym z kwiatu pręcikom przypominającym język żmii. Dawniej był używany przeciw ukąszeniom tego jadowitego gada. Błękitno-fioletowe kwiaty posiada miododajna szałwia łąkowa (Salvia pratensis). Wyrosnąć może do 80 cm. Dwuwargowa korona zaopatrzona jest w długą rurkę. Górna warga jest hełmiasto sklepiona z 3 małymi ząbkami, zaś dolna jest krótka i prosta. Na piaszczystych terenach rośnie miododajny jasieniec piaskowy (Jasione montana) niewysoka roślina do 50 cm. Posiada szorstko owłosioną łodygę i główkowaty niebieski kwiatostan.

Wąsata wyka

Wyce ptasiej (Vicia cracca) odpowiadają gleby suche i piaszczyste. Ta bylina ma wiotką łodygę i chętnie czepia się innych roślin za pomocą wąsów. Wyka osiąga wysokość od 30 do 100 cm. Liście ma parzystopierzaste. Kilkadziesiąt kwiatów jest zebranych w jednostronne grono. Kwiatki pokrojem przypominają motyla. Nie pachną, ale zwabiają zapylające je trzmiele słodkim pyłkiem i nektarem. W zakwitających właśnie zbożach pojawiają się pierwsze chabry bławatki (Centaurea cyanus) zwane zwyczajowo modrakami, gdy mają koszyczki niebieskie lub białasami, gdy wytwarzają koszyczki białe. W ich kwiatostanach występują tylko kwiaty języczkowe, brzeżne są większe i postrzępione. Interesujący jest fakt, że owoce chabrów rozsiewa wiatr i mrówki.

Miss maja

Wśród gęstych wysokich traw kryją się dwie błękitne piękności. Miss urody delikatnej i nieszablonowej. To przetacznik ożankowy (Veronica chamaedrys) i kocia morda czyli bluszczyk kurdybanek (Glechoma hederacea). Przetacznik posiada kwiaty w groniastych luźnych gronach wyrastających po dwa z kątów górnych liści. Korona 4-płatkowa jest z bardzo krótką rurką, do której dostęp jest zamknięty wieńcem włosków. Nawet bez lupy zobaczyć można wystające z rurki dwa pręciki i długą szyjkę słupka. Bluszczyk kurdybanek posiada liście zimotrwałe, naprzeciwległe, długości 1-3 cm, sercowato okrągławe lub nerkowate, z karbowanym brzegiem. Na spodniej stronie bywają fioletowoczerwone. Dwuwargowe kwiatki osadzone są po 2-4 w kątach liści. Górna warga jest dwuklapowa, dolna trzyklapowa. I ciekawostka. Kurdybanek posiada obok siebie dwa rodzaje kwiatów: obupłciowe i żeńskie.
W zacienionych miejscach rośnie roślina, której obecność przywodzi na myśl cmentarne nagrobki. Sadzi się ją często na mogiłach ze względu na walory estetyczne i mrozoodporność. Barwinek pospolity (Vinca minor), bo o nim mowa, jest krzewinką o łodydze dołem zdrewniałej. Piękne błyszczące liście ułożone są naprzeciwlegle. Równie piękna korona kwiatowa o rurce lejkowatej jest dobrze eksponowana, bo płasko rozpościera swoje strojne płatki.
W końcu maja podziwiamy łąki, miedze i nieużytki w znakomitym zestawie barw żółto- biało- niebieskich. A za progiem maja czeka już czerwiec ze swymi czerwonymi makami. Rozpoczyna się ich czas....
Maria Olszowska
Autorka jest emerytowaną nauczycielką biologii. Pochodzi z Krakowa, od trzydziestu lat mieszka w Mrągowie. Wciąż odkrywa piękno Mazur i chciałaby zachęcić innych do poznawania cudów tej krainy