Olecko: spacerkiem po mieście

1. Centrum miasta

Jesteśmy na Placu Wolności. Dawniej pisano, że był to jeden z największych w Europie rynek o wymiarach 255x215x228x255 metrów. Rozplanowano go wg zasad urbanistyki średniowiecznej (z naroży wybiegają po dwie ulice stanowiące przedłużenie pierzei rynkowych). Niegdyś służył za miejsce targów bydła i koni. Już najstarsze dzieło historyczno-geograficzne Caspara Hennenbergera z 1595 roku dotyczące przeszłości Prus "Erclerung der Preussischen grössern Landtaffel" wspomina jako osobliwość rozmiary oleckiego rynku i przytacza legendę, według której ówczesny starosta straduński, Wawrzyniec von Halle, założył się z kimś zamożnym o większą sumę, że jeżeli stanie na jednym końcu rynku na czele czterystu jeźdźców, to nie będzie widoczny z jego drugiego krańca. Obecnie Środek placu zajmuje park z pomnikiem z 2000 r. wzniesionym w hołdzie wszystkim tym, dzięki którym żyjemy w pokoju i wolnej Ojczyźnie (...).

Park jest w części pozostałością po cmentarzu, w środku którego, na wzniesieniu, stał gotycki kościół (rozebrany po zniszczeniu go w czasie ostatniej wojny). Obecnie w tym miejscu góruje nad miastem nowa świątynia katolicka. W alejce oddzielającej teren kościelny od parku znajduje się budynek dawnego ratusza z 1818r. Wokół placu zlokalizowany jest pasaż handlowy, Punkt Informacji Turystycznej, Regionalny Ośrodek Kultury „Mazury Garbate” oraz urzędy publiczne.

2. Ulica Grunwaldzka

Jedna z ulic prostopadle odchodzących od Placu Wolności. Przy ul. Grunwaldzkiej 7 znajduje się zabytkowy dom mieszkalny z II połowy XVIII w. o konstrukcji szachulcowej. Młyn wodny znajduje się za mostem na rzece Ledze. Kiedyś wodny obecnie elektryczny jest własnością prywatną. Na froncie budynku, nad balkonem znajduje się data wybudowania - 1895r.

3. Ulica Młynowa - Mazurska

Boczna uliczka prostopadła do ulicy Grunwaldzkiej. Poruszając się wzdłuż niej można obejrzeć przedwojenną zabudowę miasta. Stare domy, jak rodzynki w cieście, dodają smaku monotonii współczesnej zabudowy jednorodzinnej.

4. Ulica Zamkowa
Zespół Kościoła Parafialnego p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego. Kościół neogotycki wybudowany w latach 1859-1861 jest widoczny z daleka dzięki wieży kościelnej. Konsekrowany w 1862r.

Zabudowania murowanej kaplicy pochodzą z II połowy XIX w. Wieżę dobudowano ok. 1920 roku. We wnętrzu znajduje się ciekawy drewniany ołtarz. Proszę zwrócić uwagę na ostre łuki w oknach.

Obok kościoła znajduje się kapliczka, a w środku dębowy krzyż misyjny ustawiony w 1960 r. Po zaobserwowaniu- 10 września 1981 r.- wycieku z krzyża („krople krwi”) to miejsce kultu - Sanktuarium Krzyża Świętego (od 13 maja 1994 r.). Kilkadziesiąt metrów dalej znajdują się budynki Zespołu Szkół Technicznych (po lewej) i budynek dawnego Sądu Okręgowego (po prawej), w którym mieści się obecnie komisariat policji.

5. Plac Zamkowy

Na tym miejscu w 1654 r. starosta książęcy Krzysztof Albrecht von Schönaich rozpoczął budowę okazałego zamku. Przez wiele lat służył on jako siedziba kolejnych starostów książęcych. Kiedy w XVIII wieku zamek zaczął podupadać, po likwidacji urzędu starostów książęcych, przekazano go stadninie państwowej.

W 1822 zamek spłonął i nie został odbudowany. Pod koniec XIX w. ruiny zamku zostały usunięte, a w ich miejscu w 1897 stanął budynek starostwa powiatowego. W latach osiemdziesiątych XX w. przeprowadzono wykopaliska, w których odkryto fragmenty konstrukcji siedemnastowiecznego zamku z wyrazistą basztą.

Obecnie w budynku mieści się Zespół Szkół Technicznych i Wszechnica Mazurska- niepaństwowa uczelnia wyższa. Na tym terenie znajdują się pozostałości z czasów przed lokacją miasta (1560), relikty zamku z okresu XVI-XVIII w.; fragmenty umocnień ziemnych, bastionowych, nowożytnych i budynek dawnego starostwa.

Ten ostatni jest ciekawym przykładem publicznej budowli neogotyckiej terenu dawnych Prus Wschodnich. Warto zwrócić uwagę na styl architektoniczny budynku. To neogotyk, faza strukturalna, wyraz siedzib typu „zamkowego”, o czym świadczą ostre łuki w okiennicach i sklepienie krzyżowo-żebrowe w wejściu do budynku.

6. Kamienny i drewniany mostek

Po prawej mijamy kawiarnię i wychodzimy na brzeg rzeki Legi , nad którą w tym miejscu przerzucony jest kamienny mostek. Przy moście (od strony miasta) rozpoczynają się szlaki turystyczne Ziemi Oleckiej. Nie przekraczając mostu skręcamy w prawo i idziemy wzdłuż rzeki. Mijamy długi, drewniany mostek, który był wielokrotnie przebudowywany (ostatnio w 2001 r.). Tutaj możesz zobaczyć ptaki gniazdujące w okolicznych trzcinach (np. kaczki krzyżówki, perkozy, łyski). Warto przystanąć, by poobserwować zwyczaje tych urokliwych ptaków.

Zimą łabędzie nieme wchodzą aż na mostek – trudno przejść bez „wykupnego” chleba. Warto dodać, że to doskonałe miejsce do obserwacji dwóch ekosystemów- jeziora i rzeki, ponieważ w tym właśnie miejscu rzeka Lega wypływa z jezioro Oleckie Wielkie. Po przejściu mostku znajdujemy się na popularnym trakcie spacerowym olecczan. To fragment oznaczonej trasy przyrodniczej, tzw. Wiewiórczej Ścieżki, wiodącej wokół jeziora. Przed plażą miejską - z widoczną skocznią - idziemy schodami pod górę.

7. Ulica Park

W Olecku przykuwa uwagę przede wszystkim jezioro z unikalnym molo i skocznią oraz zespół obiektów sportowych położonych w pięknym parku miejskim. Zespół sportowo-rekreacyjny tworzą stadion, boiska, dawny hipodrom, korty i oryginalne kąpielisko.

Niedaleko stadionu zobaczymy zadaszoną altankę. Kiedyś było to miejsce komisji sędziowskiej zawodów hippicznych.

Na półrotundę poprowadzą nas kamienne schody. Do naszych czasów zachowała się kamienna półrotunda. To postałość po pomniku żołnierzy niemieckich poległych pod Oleckiem w czasie I wojny światowej. Zespół rekreacyjno – sportowy, który w części mieści się na terenach Parku Sportu i Rekreacji. Przechodząc wiaduktem zwróćmy uwagę na pozostałość po linii kolei wąskotorowej.
Pomnik z całym kompleksem sportowym, rekreacyjnym i parkowym powstał około 1927 roku.

Olecki monument, drugi pod względem wielkości w Prusach Wschodnich, wystawiony został z inicjatywy ówczesnego starosty dr. Wachsmanna. Jego wymowę polityczną jednoznacznie określał napis, jaki widniał na całej długości wewnętrznej strony półkolistego kamiennego muru, złożony z dużych brązowych liter: “Boże, usłysz nasze błagania i spraw, ażeby znowu powstały silne Niemcy”.

8. Ulica Słowiańska

Na tej ulicy warto obejrzeć zabytkowe zabudowania szkół. Po lewej stronie znajduje się przedwojenny budynek szkoły z 1925 r. Dziś uczęszczają do niej oleccy gimnazjaliści. Po prawej stronie znajdują się zabudowania dawnego szpitala - obecnie Ośrodek Szkolno - Wychowawczy dla Dzieci Głuchych. Od lat posesja tej szkoły zbiera laury w konkursie „Mieszkajmy piękniej”.

9. Cmentarz

Cmentarz ewangelicki- przedwojenny cmentarz wyznaniowy. Na jednej z alejek znajduje się odrestaurowany w 2003 r., przedwojenny pomnik poświęcony żołnierzom z wojen prusko- austriackich i prusko- francuskich (1866 i 1870/71).Obok znajduje się również kwatera wojenna żołnierzy z I wojny światowej.

10. Wieża ciśnień

Po przejściu cmentarza ewangelickiego widzimy przedwojenną wieżę ciśnień. Wieża ciśnień ze zbiornikiem wyrównawczym wybudowana na przełomie XIX-XX w. Stacja pracowała nieprzerwanie od 1907 do czerwca 2006 roku. - Do 1956 roku wyposażona była w trzy studnie głębinowe oraz dwa niezależne ciągi uzdatniania wody.

Źródłem zasilania agregatów pompowych był gaz koksowniczy wytwarzany na miejscu z węgla. Dopiero po 1945 roku zastosowano silniki i pompy zasilane energią elektryczną. W 2006 roku wykonano remont wieży oraz zbudowano nową stację uzdatniania wody. Wieża znajduje się na terenie urokliwego osiedla domków jednorodzinnych.

źródło: UM w Olecku