Kortowo - studencki gaj

Charakterystycznie pochylone drzewo przed wejściem na pomost spacerowy pomiędzy plażą a przystanią

Autor zdjęcia: Adam Bartnikowski

Kortowo to najpiękniejsze w Polsce miasteczko akademickie. Uczą się tu i mieszkają studenci Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, uczelni dopiero kilkunastoletniej, ale mającej tradycję ponadsześćdziesięcioletnią. Paradoks? Niekoniecznie.

Pierwszą wyższą uczelnią Olsztyna była powołana w 1950 roku Wyższa Szkoła Rolnicza. W latach 70. ubiegłego stulecia przekształcono ją na Akademię Rolniczo-Techniczną. Chlubne tradycje tej uczelni kontynuuje dziś Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, powołany do życia 1 września 1999 roku.
UWM ma dzisiaj szesnaście wydziałów i kształci na kilkudziesięciu kierunkach około 35 tysięcy studentów. Najnowszy wydział – medyczny - jest spełnieniem pewnych zamiarów, które narodziły się w Olsztynie jeszcze w latach 40. ubiegłego wieku.

Korto znaczy gaj

Meandry historii naszych ziem spowodowały, że tylko wytrawni krajoznawcy potrafią dostrzec ślady bytności na tych terenach bałtyckiego ludu Prusów. Trwałym świadectwem ich niegdysiejszej egzystencji są nazwy miejscowości, rzek, jezior. Podstawowy człon nazwy tego miejsca – korto – oznaczał w języku Prusów gaj, zagajnik. I przetrwał od czasów prehistorycznych zarówno w niemieckiej nazwie Kortau, jak i w polskiej Kortowo. Nomen omen – nazwa nie straciła nic ze swojej aktualności. Czyż dzisiejsze miasteczko akademickie nie wygląda jak wielki gaj? Wystarczy wejść na górkę kortowską, usypaną dziesiątki lat temu przez studentów, by móc zjeżdżać na nartach i popatrzeć na panoramę nie tylko campusu uniwersyteckiego, ale też sporej części Olsztyna.

W mieście, choć za miastem

Kortowo od założenia Olsztyna w 1353 roku było jego częścią, ale aż do II połowy XX wieku pozostawało w oddaleniu od zwartej zabudowy miejskiej. Takie usytuowanie spowodowało, że prowincjonalne władze Prus Wschodnich podjęły decyzje o umieszczeniu na tych gruntach Prowincjonalnego Zakładu Leczniczo - Opiekuńczego dla Psychicznie Chorych. Otwarty on został w roku 1886. Był to nowoczesny szpital, który rozbudowywano aż do lat 30 XX wieku. Przebywało w nim wówczas około 1300 pensjonariuszy. Wyposażenie techniczne i zatrudniona kadra pozwalały nie tylko na leczenie, ale i prowadzenie prac badawczych i wydawanie ekspertyz sądowo-lekarskich. Zakład kortowski został częściowo zniszczony przez Rosjan w 1945 roku, ale wciąż istniejące budynki i podjęta w 1948 roku odbudowa spowodowała działania, mające na celu powołanie w Olsztynie akademii medycznej. Mimo, że warunki takiej decyzji sprzyjały, z Olsztynem wygrał wówczas Białystok. Marzenia jednak pozostały. Ich spełnieniem było powołanie w 2007 roku Wydziału Nauk Medycznych.
Najstarsze kortowskie budynki, wykonane z czerwonej cegły, leżą w północnej części campusu uniwersyteckiego.

W krainie jezior

Olsztyn jest bogaty w jeziora. Jest ich w granicach miasta kilkanaście. Aż trzy znajdują się w campusie. Największe z nich – Kortowskie (drugie co do wielkości w Olsztynie) ma 0,9 km2 powierzchni i 17 metrów głębokości. Nad nim znajduje się przystań akademicka i plaża, a w jego sąsiedztwie korty tenisowe, domy akademickie i stadion. Z jeziora wypływa najmniejsza z olsztyńskich rzek, Kortówka, lewy dopływ Łyny. Rzeczka ta dzieli Kortowo na stare i nowe. Nowe Kortowo zaczęło powstawać jeszcze w latach siedemdziesiątych XX wieku. W nowej części campusu leża dwa pozostałe jeziora – małe lecz głębokie (23 metry) Starodworskie i najmniejsze Modrzewiowe.

Kortowiada

Nie tylko studiowaniem student żyje, każdy tę prawdę dobrze zna. Żacy Olsztyna od ponad pięćdziesięciu lat w maju świętują na Kortowiadzie – tak nazywają się w Olsztynie juwenalia. A ponieważ młodość i zabawa jest zawsze atrakcyjna, to trwająca kilka dni Kortowiada potrafi przyciągnąć nawet sto tysięcy uczestników nie tylko z Olsztyna. Podobno olsztyńskie juwenalia są najlepsze w Polsce - tak twierdzą nie tylko studenci UWM, ale też renomowanych uczelni Krakowa, Warszawy czy Torunia, którzy jadą do Olsztyna nawet kilkaset kilometrów, aby zabawić się w Kortowie.
Impreza co roku zaczyna się paradą wydziałów ulicami Olsztyna. Mieszkańcy miasta mogą naocznie stwierdzić, jak wielu studentów uczy się w grodzie nad Łyna. A później przez pięć dni turniejom, koncertom i innym imprezom nie ma końca.

Marian Jurak
W artykule wykorzystałem informacje zawarte w książce Stanisława Piechockiego „Czyściec zwany Kortau”.