Nowe Miasto Lubawskie: parafialny cmentarz

Obszar nowomiejskiego cmentarza wytyczono w 1850 roku. Ma on zachowany układ alejowo-kwaterowy i posiada znaczną liczbę nagrobków o wartościach historycznych i artystycznych. Najstarsze z nich pochodzą z lat 1853, 1880 i początku XX wieku. Warto przypomnieć, że w 1948 roku w granice cmentarza parafialnego została włączona część cmentarza ewangelickiego, która nieczynna była od końca II wojny światowej.
Budowlą nieodłącznie związana ze starym cmentarzem jest murowana neoklasycystyczna kostnica z przylegającymi do niej kaplicami grobowymi. Obszar cmentarza częściowo otoczony jest murem z bramą główną, murowaną z cegły, z początku XX wieku.
Chyba najstarszym elementem, który zachował się na cmentarnym terenie jest tablica z piaskowca z wykutą datą 10 maja 1649 roku, kiedy to „w Bogu zasnęła na wieki świętej pamięci zacna i szanowana pani Anna Wolwerańska w wieku 19 lat”. Innym historycznym nagrobkiem zachowanym do dziś jest tablica z czarnego granitu, ustawiona na grobie zmarłego 22 grudnia 1927 roku ewangelika Otto Sielmanna.
Wiele starych nagrobków w ostatnich latach zniknęło. Niektóre natomiast, pomimo że pamiętają dawne czasy, są pielęgnowane przez rodziny zmarłych. Są także takie o walorach zabytkowych, które mocno nadgryzł ząb czasu.