Szestno: zamek, którego nie ma

Zamek w Szestnie zbudowano około roku 1370 na miejscu drewnianego grodu, spalonego przez Litwinów. Założenie powstało z cegły na fundamentach z kamieni, na planie kwadratu o wymiarach 25x25 m. Główy dom mieszkalny znajdował się od północy, a od wschodu zbudowano później drugi, mniejszy. Budynek bramny znajdował się od zachodu.
Do dziś zachował się narożnik południowo-zachodni do wysokości 5 m oraz fragmenty pozostałych murów, szczelnie zarośnięte przez drzewa i krzewy. Położenie zamku jest nieprzypadkowe. Wybrano miejsce z natury obronne, otoczone młyńską rzeczką i bagnami. Dodatkowo wzmacniały obronność położone niedaleko od zachodu jezioro Juno, od południa jezioro Kot, a od wschodu jezioro Salent. W latach 1401–1525 rezydowali w nim prokuratorzy krzyżaccy, podlegający komturom bałgijskim, a także okresowo ryńskim. Przy odbudowanym zamku funkcjonował folwark zakonny, a w roku 1401 komtur Ulrich von Jungingen lokował tu wieś czynszową na 40 włókach. Z powierzchni tej wydzielono cztery włóki dla sołtysa i cztery na uposażenie parafii oraz osiem włók na karczmy (1 włóka na 1 karczmę). W roku 1451 w Szestnie były cztery karczmy.
Po sekularyzacji Zakonu Szestno w latach 1525–1752 było siedzibą starostwa, a dawny folwark krzyżacki został majątkiem książęcym. W roku 1612 majątek w Szestnie otrzymał w lenno Otto von der Groeben. Do 1818 roku, gdy przeniesiono siedzibę starostwa do Mrągowa, Szestno było znaczniejszą od miasta wsią. W tym czasie zamek był już w ruinie. Został opuszczony w połowie XVIII wieku. W XIX wieku jego mury zostały w znacznym stopniu rozebrane.
Podczas badań archeologicznych na zamku w Szestnie, prowadzonych w latach 1985- 1986, odkryto w skrzydle wschodnim pomieszczenie z resztkami ceglanego kominka. Na cegłach zachowane były nawet ślady sadzy. To cenne znalezisko nie zostało należycie zabezpieczone i niebawem zdewastowali je wandale. Odkryto również bruk kamienny na dawnym dziedzińcu. Odkopane mury zabezpieczono dodatkowym nadmurowaniem. Stracono w ten sposób pierwotny wygląd murów, ale zabezpieczyło to przed dalszymi zniszczeniami. Po północnej stronie zamku zachowana jest głęboka fosa połączona ze strumieniem młyńskim.
Z samego zamku do naszych czasów zachowały się fundamenty skrzydeł zachodniego i południowego oraz mury przyziemia północnego i wschodniego skrzydła. W skrzydle północnym stoją do dziś mury do wysokości ponad 2 metrów i północno zachodni narożnik do wysokości ponad 5 metrów. Tu można odczytać jeszcze układ cegieł.
Szestno jest położone 9 km na północ od Mrągowa przy drodze nr 591 do Kętrzyna. Ruiny znajdują się po lewej stronie drogi, na początku wsi, przy barze. Są zasłonięte gęsta roślinnością.