Żywkowo: bociania stolica Polski

Skąd się wzięły bociany? Według Władysława Andrejewa z Żywkowa, miłośnika bocianów, było tak: Któregoś dnia Bóg wezwał do siebie dwoje ludzi: mężczyznę i kobietę. Wręczył im worek z gadami i nakazał im pozbyć się paskudztwa wrzucając je do morza. Ludzie jak to ludzie, wiedzeni ciekawością rozsupłali tobołek, a gadzina rozpełzła się po polach. Zdenerwowany Bóg wezwał nieposłuszną parę i rzekł: „Teraz za karę wy i wasi potomkowie będziecie do końca świata zbierać gady” i zamienił ich w bociany, które do dziś chodzą po polach.

We wsi na drzewach, dachach i słupach znajduje się ponad 50 gniazd i platform pod gniazda. Co roku zajętych jest od 35 do 40 z nich, w rekordowych latach zajęte są wszystkie gniazda. W sezonie klekot bociani rozlega się we wsi co parę minut a co chwila bociany startują bądź lądują. Ruch jak na lotnisku.

W Żywkowie życie bocianów można podglądać z wieży widokowej w gospodarstwie nr 7 należącym do Polskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków. Ale życie bocianów toczy się nie tylko na gniazdach. Długie godziny spędzają na polowaniach na łąkach i polach oraz w pobliżu oczek wodnych. Aby przypatrzeć się bocianom na polowaniu, należy wyjść poza wioskę. W tym celu została wytyczona ścieżka edukacyjna pomiędzy Żywkowem a Toprzynami (sąsiednią wsią , w której także znajdują się bocianie gniazda).

Ścieżka biegnie polną droga pomiędzy łąkami i polami uprawnymi. Można na niej obserwować krajobraz typowy i korzystny dla bocianów białych. Bociany wybierają tereny, na których prowadzone jest tradycyjne gospodarowanie: pola są niewielkie [ od hektara do dwóch hektarów], przeważają łąki i pastwiska, pomiędzy uprawami znajdują się szerokie i bogate pasy miedz, rowy, strumienie, oczka wodne, zadrzewienia śródpolne.

Bujne miedze i zadrzewienia stanowią schronienie i miejsce rozmnażania małych gryzoni i gadów oraz owadów, które są pożywieniem bocianów. Oczka wodne to miejsce rozmnażania płazów i owadów; bociany nie pogardza także rybą. Wiosna potrafią wygrzebać żaby i kumaki uśpione w mule na dnie stawów.

Uprawa terenów rolniczych w sposób ekologiczny i urozmaicony [mozaika pól i łąk] jest warunkiem występowania bocianów. Bociany polują tylko w niskiej trawie, dlatego często można je zaobserwować jak poszukują pożywienia pośród pasących się krów i koni, jak podążają za orzącym albo koszącym lub przewracającym siano traktorem.

Bociany białe są gatunkiem parasolowym, to znaczy, że chroniąc bociany chronimy także środowisko życia innych cennych gatunków. Na łąkach użytkowanych ekstensywnie gniazdują ptaki takie jak skowronki, czajki, chronią się tam zające. Ochrona zasobów pożywienia dla bocianów powoduję wzrost liczebności populacji płazów i gadów.

Trasa, gdzie można obserwować bociany:
Długość – ok. 2 km, czas przejścia - ok. 10-15 minut, dłużej, jeśli spacerowi towarzysza zajęcia dodatkowe: obserwacje ptaków, oznaczanie roślin na łące bocianiej, liczenie bocianów na żerowiskach, itp.

Wzdłuż trasy znajdują się tablice informacyjne o żerowiskach bocianich, zagrożeniach, które spotykają bociany oraz opis znaczenia śródpolnych oczek wodnych dla ochrony żerowisk bocianów.

Organizacja trasy:
Najlepiej rozpocząć od Żywkowa: prelekcja w Centrum Edukacyjnym w gospodarstwie PTOP [Żywkowo 7, 11-220 Górowo Iławeckie, tel/fax 0897618207, e-mail: warminskie.bociany@wp.pl] prelekcja i obserwacja bocianów z wieży widokowej [około 1h-1,5h] następnie można przejść się ścieżką edukacyjną do Toprzyn [dobrze jest umówić się z kierowcą autobusu wycieczkowego, aby poczekał na grupę w Toprzynach w okolicy sklepu]
Warto także przespacerować się po Toprzynach, które są wsią większa od Żywkowa i znajduje się w nich kilkanaście bocianich gniazd. Całość pobytu: ok. 2h.
Zobacz opisy miejscowości w warmińsko-mazurskim: kliknij tutaj

Tomasz Miroński