Prosna: pałac z XVII wieku

Prosna (niem. Prassen) – wieś położona w powiecie kętrzyńskim, w gminie Korsze. Obok wsi przepływa rzeka Guber, która oddziela Prosnę od sąsiedniego Sątoczna.
Nazwa wsi wywodzi się od pruskiego słowa prassan - proso.
Wieś lokował w roku 1376 wielki mistrz krzyżacki Winrych von Kniprode na prawie chełmińskim. Czynsz od włóki wynosił dwie grzywny i cztery skojce.

Krzyżakom za zasługi

Od XVI wieku do stycznia 1945 roku, czyli do wkroczenia na teren Prus Wschodnich Armii Czerwonej, Prosna była w posiadaniu rodu zu Eulenburg. Przodkowie tej rodziny przybyli z Saksonii, aby jako rycerze krzyżaccy uczestniczyć w wojnie trzynastoletniej. Jako wynagrodzenie za udział w wojnie otrzymali nadania ziemskie w Galinach, Wicken (obecnie Klimowka obwód kaliningradzki) i Skandawie. Dzięki ożenkowi Botho X. zu Eulenburga z dziedziczką Sątoczna Anną Vogt von Ammerthal od 1520 roku Prosna znalazła się w posiadaniu rodu zu Eulenburg. Sątoczno było główną siedzibą rodu do roku 1610, a następnie Prosna.
W roku 1913 do dóbr w Posnej należały następujące wsie i folwarki: Błuskajmy Małe, Błuskajmy Wielkie, Bykowo, Kałwągi, Łękajny, Sątoczno, Stawnica, Wetyn i inne oraz lasy. Razem dobra miały powierzchnię 3036 ha.

Armia czeka na ziemniaki

W styczniu 1945 po zajęciu Prosny przez Armię Czerwoną pałac i majątek ziemski były użytkowane przez pododdział tej armii aż do zbiorów ziemniaków w roku 1946. Czerwonoarmistom aż się oczy świeciły, gdy oglądali dobrze zagospodarowane pola majątku. Wygłodzone wojska rosyjskie podobnie postępowały w innych miejscach, np. w pobliskich Łazdojach. Jesienią 1946 roku jednak laba się skończyła, matiuszka Rossija wezwała żołnierzy do powrotu, a majątek w Prosnej przejęły Państwowe Nieruchomości Ziemskie. W 1949 powstał tu specjalistyczny PGR pod nazwą Stacja Hodowli Ziemniaka Prosna. W roku 1974 SHZ Prosna weszła w skład wielozakładowego Przedsiębiorstwa Gospodarki Nasiennej w Korszach, które początkowo miało siedzibę w Glitajnach.
W roku 1970 w Prosnej było 249 mieszkańców.

Rezydencja rodu zu Eulenburg

Pierwszy murowany dwór w Prosnej wybudowany został w latach 1610-1620. Rezydencja została rozbudowana w latach 1667-1668 według planów Józefa Naronowicza-Narońskiego. Budowę barokowego pałacu zlecił Georg Friedrich zu Eulenburg (cioteczny brat Ahasvera ze Sztynortu).
Pałac został przebudowany w 1860 r. Zwraca uwagę oryginalna wieża w stylu romantycznego gotyku, w znacznym stopniu zniszczona. Obecnie zachowała się tylko elewacja, wnętrza są kompletnie wypalone. Podobno pałac przetrwał wojnę, ale użytkowany najpierw przez żołnierzy radzieckich, potem przez PGR, powoli popadał w ruinę. Zachowały się piękne maswerkowe okna. Osobliwością pałacu miały być pięknie rzeźbione drewniane schody. W przydworskim parku starodrzew z liczącymi ponad 200 lat dębami i świerkami.
opr. ab