Historia parowca „Steenke”

Dzieło życia inżyniera Steenke – droga wodna łącząca jeziora Pojezierza Iławskiego z Zalewem Wiślanym i Bałtykiem - funkcjonuje niemal nieprzerwanie ponad 150 lat. Pięćdziesięciolecie pracy zawodowej Steenke obchodził w 1872 roku już jako królewski radca budowlany i został odznaczony Orderem Orła Czerwonego. Z okazji tego jubileuszu wdzięczni ziemianie z Oberlandu (Prus Górnych), którzy dzięki komunikacji żeglugowej z Elblągiem i Gdańskiem mieli zapewniony zbyt swoich płodów rolnych i produktów, ufundowali w Buczyńcu granitowy obelisk z tablicą pamiątkową dedykowaną „budowniczemu Kanału Oberlandzkiego i pochylni”.

Do czasu przejścia w stan spoczynku w 1875 r. G. J. Steenke pracował w Królewskiej Inspekcji Budownictwa Wodnego w Czulpie nad jeziorem Ruda Woda w pobliżu Małdyt. Inspekcja przemianowana później na Urząd Budownictwa Wodnego obejmowała nadzorem w szczególności budowle hydrotechniczne. Dbała też o należyty stan drogi wodnej, tak aby była ona żeglowna. Służba nadzoru kanału dysponowała także własnymi statkami inspekcyjno-holowniczymi, pogłębiarkami oraz motorówkami.

Parostatkiem w rejs po kanale
W 1881 roku zwodowano w elbląskiej stoczni Ferdinanda Schichaua parowiec z przeznaczeniem na statek inspekcyjny dla urzędu w Czulpie. Nową jednostkę nazwano imieniem Steenkego i zapewne nie przez przypadek odbyło się to w jego 80. rocznicę urodzin.

Parostatek „Steenke” był małym (długość 16 m, szerokość 3,15 m, maszyna parowa o mocy 35 KM) tylnokołowcem, tj. z jednym kołem napędowym umiejscowionym na rufie, którego obrys nie wystawał poza kadłub. Dzięki takiemu zlokalizowaniu pędnika statki tylnokołowe, w przeciwieństwie do bocznokołowców, lepiej nadawały się do żeglugi na kanałach, zwłaszcza w śluzach.

Przez ponad 20 lat „Steenke” służył jako statek inspekcyjny i holownik w administracji wodnej w Czulpie. Po 1903 roku tę administrację wraz z flotą przeniesiono do Ostródy. Odtąd „Steenkego” można było oglądać w porcie zimowym, zbudowanym w widłach Jeziora Drwęckiego i kanału prowadzącego na jezioro Szeląg. Ów port wraz z zabytkowym suchym dokiem ze slipem funkcjonuje do dziś i jest użytkowany obecnie przez Żeglugę Ostródzko-Elbląską.

W 1928 lub - jak podają inne źródła - w 1934 roku s/s „Steenke” przebudowano na śrubowiec o napędzie spalinowym. Statek przedłużono wówczas do 21,30 m i wyposażono w czterocylindrowy silnik Maschinen Werke Mannheim typ RH 124 V, o mocy 55 KM.

Zamiast emerytury - na złom
Pod koniec II wojny światowej motorowiec „Steenke” został zatopiony w Ostródzie. W sierpniu 1945 r. wydobyto go i odbudowano w ostródzkiej stoczni, z przeznaczeniem na holownik. Otrzymał też nową nazwę - „Zbigniew”. Według hipotezy prof. Tadeusza Orackiego statek otrzymał takie miano na cześć jednego z synów inż. Zygmunta Mianowicza, kierownika grupy operacyjnej zabezpieczającej poniemieckie zakłady w 1945 r., pracownika ostródzkiej stoczni i późniejszego rzemieślnika-szkutnika. „Zbigniew” służył w okresie 1946-1951 w Państwowym Zarządzie Wodnym w Elblągu, następnie w latach 1952-1955 w Rejonie Dróg Wodnych (RDW) w Tczewie, przy czym portem macierzystym był Elbląg.

W roku 1956 statek przemianowano na „Żuławy” i nadal użytkował go do 1963 r. tczewski RDW, a później do 1967 r. Okręgowy Zarząd Wodny w Tczewie. W 1968 roku po 87. latach służby w administracji wodnej statek, który początkowo był parowcem, a później motorowcem i miał kolejno trzy nazwy: STEENKE, ZBIGNIEW i ŻUŁAWY, wycofano z eksploatacji, by potem przeznaczyć go na złom.