Orneta: warto zobaczyć

"Dawno, dawno temu. Za siedmioma górami, za siedmioma rzekami żył smok..." Nie jest to wstęp do znanej legendy o smoku wawelskim tylko o tym z Ornety, który widnieje w herbie tego niewielkiego, ale jakże urokliwego miasteczka na Warmii.

Legenda o smoku z Ornety głosi, że był to potwór pożerający nie tylko zwierzęta, ale także kobiety i dzieci. Wielu rycerzy, którzy próbowali uwolnić od niego miasto, padało w walce, aż wreszcie jednemu z nich udało się zabić smoka. Ale nie samą legendą Orneta żyje. Miasto i mieszkańcy są dumni z jego średniowiecznej zabudowy.

Orneta (niem. Wormditt) to miasto w woj. warmińsko-mazurskim, w powiecie lidzbarskim. Orneta prawa miejskie uzyskała w 1313 roku. Nazwa miasta wywodzi się ze staropruskiej nazwy pola - wormedythin, ale już w początkach XV w pojawiła się równolegle nazwa Orneta. Do I rozbioru Polski Ornetą zarządzali biskupi, a administrowali Krzyżacy a potem Prusacy. W 1945 roku Orneta została spalona przez żołnierzy radzieckich.

W centrum rynku króluje murowany z cegły ratusz wybudowany w 1375 roku. Powstał w miejscu dawnego domu kupieckiego. Przez wieki był nieznacznie przebudowywany. Do 1920 roku parter ratusza służył jako pomieszczenia handlowe. Po środku ratusza znajduje się wieżyczka, w której został umieszczony najstarszy na Warmii dzwon z 1384 roku. Ratusz otoczony jest dobudowanymi w XV wieku kamienicami z charakterystycznymi arkadami. Teraz w ratuszu mieści się siedziba władz samorządowych. Kilkadziesiąt metrów dalej stoi piękny kościół św. Jana Chrzciciela. Wystrój wnętrza jest barokowy, a imponuje zwłaszcza trójkondygnacyjny ołtarz główny. Budowę kościoła rozpoczęto w 1350. W 1494 r. świątynię rozbudowano i wtedy nabrała ostatecznego kształtu.

Mieszkańcy Ornety są dumni nie tylko z zabytków, ale także z pięknej przyrody. Atrakcją turystyczną są m.in. ścieżki rowerowe, wytyczone na terenie Nadleśnictwa Orneta, o łącznej długości 170 km. Na trasie można spotkać wszystkie ważne zabytki i obszary chronione ze względu na walory krajobrazowe czy przyrodnicze. Najpiękniejszym przyrodniczym zakątkiem tej części Warmii jest rezerwat "Dolina Rzeki Wałszy". Został założony w 1907 roku i jest jednym z najstarszych w Polsce.
W Ornecie mieszka prawie 10 tys. mieszkańców.
rb

Warto zobaczyć w Ornecie i okolicy

Bażyny: kościół pw. św. Mikołaja i św. Rocha z pierwszej połowy XIV, wystrój wnętrza z XVII-XVIII, chrzcielnica i dzwon z połowy XV w. ; pozostałości po zespole dworskim z XVIII w. Dwór powstał na miejscu średniowiecznej budowli, z której posiada fragmenty murów.; kapliczka z XIX w.
Chwalęcin: kościół z początku XVIII wieku, jeden z ośmiu pielgrzymkowych kościołów na Warmii,
Henrykowo: kościół z XIV wieku
Krosno: zespół pielgrzymkowy z pocz. XVIII wieku wzorowany na założeniu architektonicznym Świętej Lipki
Mingajny: XIV-wieczny kościół, w środku XVII-wieczny ołtarz
Orneta: ratusz z 1351
Orneta: gotycki kościół św. Jana Chrzciciela i Jana Ewangelisty z XIV wieku, w środku gotyckie malowidła
Orneta: cerkiew prawosławna św. Mikołaja w Ornecie, b. kościół ewangelicki z 1830 roku
Orneta: cerkiew greckokatolicka Chrystusa Króla
Orneta: kaplica Jerozolimska z 1829 roku, wewnątrz barokowe wyposażenie i zabytkowe obrazy z XVII wieku,
Orneta: układ urbanistyczny miasta z rynkiem i ratuszem
Orneta; klasztor Katarzynek z drugiej połowy XVI w.
Orneta: pozostałości murów obronnych z XIV w.
Orneta: spichlerz z drugiej połowy XVIII w.
Orneta: przydrożna kapliczka, stojąca przy wjeździe do miasta od strony Olsztyna
Osetnik: ruiny XV-wiecznego kościoła, spalonego w 1945 roku

Warto zobaczyć w sąsiednich gminach
Godkowo,
Lidzbark Warmiński,
Lubomino,
Miłakowo
Pieniężno
Płoskinia,
Wilczęta