Niszczeje zabytkowy pałac w Klewkach, własność Warmińsko-Mazurskiej Izby Rolniczej. Remont rozpoczęto i przerwano osiem lat temu. Właściciel tłumaczy się brakiem pieniędzy.
Pałac jest zasłonięty drzewami, z szosy niezbyt widoczny. Chcę zejść tam od strony domków jednorodzinnych na osiedlu, ale drogę zasłaniają mi stery śmieci i niezbyt czysta rzeczka. Wchodzę więc od strony dawnego zakładu rolnego, na którego posesji pałac się znajduje. Widać, że są tutaj magazyny, bo przy zabudowaniach gospodarczych leżą staranie poukładane worki z nawozami sztucznymi, a obok stoją maszyny.
Zamknięte okna i drzwi
Nikt mnie nie zatrzymuje, więc wchodzę na teren pałacu. Zabytkowy budynek sprawia imponujące wrażenie. Na murze informacja o remoncie. Pałac jest zabezpieczony. Okna i drzwi zabite deskami, dach wyremontowany, na murze informacja o monitoringu. Nie mogę dostać się do środka, żeby stwierdzić, w jakim stanie są wnętrza. Do ścian pałacu przylega brzydki murek oraz rozwalone chlewiki. W przepięknym parku, pełnym drzew różnego gatunku, widzę przewrócony nagrobek czy też fragment bramy. I koło młyńskie.
— Wchodzi tu, kto chce — mówi jeden z mieszkańców Klewek. — Jedni są ciekawi, inni chcą sobie przy ognisku wino wypić.
Był tu Mikołaj Kopernik
Kilkadziesiąt lat temu w Klewkach (dawniej Clauki, Klakendorf, Klauckendorf, od 1879 roku równolegle Klewki) przeprowadzono wykopaliska. Znaleziono m. in. siekierę z młodszej epoki kamienia, widać więc, że już wtedy mieszkali tu ludzie. Klewki otrzymały lokację 13 kwietnia 1352 roku, nadał je biskup Jana Styprock rycerzowi pruskiemu Clauko von Hohenbergowi, który towarzyszył mu w podróży do Rzymu, kiedy pojechał po bullę konfirmacyjną. To od imienia owego Clauko wieś nazwano Klaukdendorf (wieś Klauka). W 1521 roku do Klewek zawitał Mikołaj Kopernik. Nie było tu jeszcze pałacu, tylko prawdopodobnie dworek. Właścicielami majątku po rodzie Clauko byli m. in. Hans Rabe, potem Marcin Kokoszka, Sebastian Rembowski, szlachcic śląski Pauksza, rodzina Nenchen, rodzina Hattyńskich (herby Hattyńskich i Nechenów znajdują się w kościele w Klewkach) i inni. W 1799 roku majątek Klewki miał w swoim ręku baron Reischach von Reichenstein, który w 1801 roku zbudował pałac oraz założył park w stylu angielskim. W 1867 roku właścicielem Klewek został Carl Lous, z pochodzenie Norweg, który na bazie ówczesnego pałacu pobudował nową rezydencję. To właśnie ten budynek widzę przed sobą.
Popegeerowskie losy zabytku
Pałac w Klewkach zbudowany jest w stylu neorenesansowym, stylizowanym na włoski. Po II Wojnie Światowej majątek przejął zakład rolny Klewki. Wnętrza przerabiano kilkakrotnie, dostosowując je do potrzeb biurowych. Kiedy w latach 90. zakład padł, był w tu wojskowy ośrodek szkoleniowy. Potem pałac przejęła Agencja Nieruchomości Rolnych Skarbu Państwa, która 10 lat temu przekazała go za darmo Warmińsko-Mazurskiej Izbie Rolniczej. — Kiedy przejmowaliśmy pałac, zapewniano nas, że koszt remontu nie będzie zbyt wielki — mówi Jacek Kuczajowski, dyrektor firmy. — Zleciliśmy zrobienie projektu i okazało się, że koszty będą o wiele większe. Mimo to, licząc na wsparcie państwa, 8 lat temu rozpoczęliśmy remont. Wsparcia nie było, remont przerwaliśmy. Dyrektor Kuczajowski nie uważa sprawy za beznadziejną. Liczy, że na remonty zabytków znajdą się nowe środki unijne i wtedy jego instytucja o nie wystąpi.
Jerzy Pykało, sołtys Klewek, ubolewa, że pałac niszczeje. — Pamiętam, kiedy były tu biura, a na piętrze siedziba klubu piłkarskiego Korona Klewki. Wtedy był w dobrym stanie — mówi.
Jubileuszowe zwiedzanie
Pałac i park to niejedyne zabytki w Klewkach, które warto obejrzeć z okazji jubileuszu 660-lecia wsi. Jest tam m.in. murowano-drewniany kościół z 1481 roku pod wezwaniem św. Walentego i św. Rocha, kilkakrotnie przebudowywany. Na uwagę zasługuje strop nawy, pokryty barokową polichromią z XVIII wieku, rokokowy ołtarz z obrazem św. Walentego, barokowa ambona i inne zabytki. — Jesteśmy dumni ze swoich zabytków — mówi sołtys Pykało i apeluje do wszystkich, którzy mają jakieś informacje o Klewkach i stare zdjęcia wsi o kontakt ze stowarzyszeniem Kultury i Sportu Wigor, które będzie pilotować uroczystości jubileuszowe.
Władysław Katarzyński
Komentarze (8) pokaż wszystkie komentarze w serwisie
Dodaj komentarz Odśwież
Zacznij od: najciekawszych najstarszych najnowszych
Dodawaj komentarze jako zarejestrowany użytkownik - zaloguj się lub wejdź przez
KLewkowszczak #588510 | 164.126.*.* 6 mar 2012 20:02
Tam ukrywali Osame Binaldena
Ocena komentarza: poniżej poziomu (-2) !
odpowiedz na ten komentarz
J.S. #589456 | 79.189.*.* 7 mar 2012 10:59
Uważam, że prezentowana w opisie i w tytule wiedza wymaga sprostowania. Obecny budynek nie stoi w miejscu poprzednika wybudowanego w 1801 r., ten stał bliżej drogi szczytem do osi części inwentarsko-gospodarczej a miejsce jego lokalizacji jest dobrze rozpoznawalne w terenie. Kamień z datą wybudowania (moim zdaniem raczej dworu niż pałacu) został przeniesiony i umieszczony w kamiennym cokole przy głównym wejściu do obecnego budynku (z II poł. XIX w.). Dodać należy, że zachowana zieleń z parku z pocz. XIX w. jak i analiza archiwalnych planów katastralnych nie wskazują na to aby było to założenie parkowe w stylu angielskim, ta forma kompozycji parku pojawiła się dopiero wraz z wybudowaniem obecnego budynku pałacu w II poł. XIX w., zresztą wczas obszar parku został znacznie powiększony. Analizę założenia jego kompozycji i zasięgu jak i lokalizacji dworu z 1801 r. zawarłem wiele lat temu w tzw. białej karcie pałacu w Klewkach dostępnej w Wojewódzkiego Urzędzie Ochrony Zabytków w Olsztynie.
!
odpowiedz na ten komentarz
pokaż odpowiedzi (2)
Historyk-amator #932795 | 83.9.*.* 29 gru 2012 15:10
Ja, czytając ten artykuł, także dopatrzyłem się błędu. Marcin Kokoszka i Sebastian Rembowski to szesnastowieczni proboszczowie parafii Klewki, a nie właściciele majątku. W czasie probostwa tych obu księży właścicielami majątku byli: Hans Rabe i Krzysztof Woreński.
Ocena komentarza: warty uwagi (1) !
odpowiedz na ten komentarz
guf #1333213 | 82.244.*.* 23 lut 2014 20:07
Ten budynek to w najlepszym razie dwor. Brzydki dwor, a raczej brzydki budynek. Dlaczego Polacy maja tendencje do nazywania kazdego wiekszego starego domu "palacem"???! Jakie cechy palacu ma to domostwo? Zadne. zero. Definica palacu: Pałac to REPREZENTACYJNA budowla mieszkalna pozbawiona cech obronnych, rezydencja władcy, wielkopańska lub patrycjuszowska; od XIX w. także okazały gmach użyteczności publicznej, zwłaszcza siedziba władz lub instytucji państwowych
Ocena komentarza: warty uwagi (1) !
odpowiedz na ten komentarz
lokalny patriota z klebarka #1408698 | 85.193.*.* 2 cze 2014 16:53
Panie Katarzynski. Kto jak kto, ale Pan, jak malo kto powinien wiedziec, ze Klewki to nie Moje Mazury, lecz prawie Serce Naszej Ukochanej Warmii. Zawsze wrukwia mnie nazwa Moje Mazury. A gdzie u Klobuka WARMIA?!
Ocena komentarza: warty uwagi (1) !
odpowiedz na ten komentarz
pokaż odpowiedzi (1)