To najstarsza - po katedrze Św. Jakuba - świątynia w mieście. Wybudowana została pod koniec XIV wieku w ówczesnej wsi Gutkowo, dziś dzielnicy Olsztyna. Pierwotnie była kościołem filialnym olsztyńskiej parafii św. Jakuba.
Kościół wybudowany został w stylu gotyckim z cegły o polskim wiązaniu, na granitowym fundamencie. Jego wnętrza zdobi późnobarokowe wyposażenie. Głównym elementem konstrukcji ścian wewnętrznych są ostrołukowe wnęki. Uwagę zwiedzających przykuwa umieszczony na zewnętrznej ścianie północnej terakotowy fryz, bogaty w plastyczne motywy popiersi w arkadach oraz wici roślinnej.
Niektórzy historycy uważają, że świątynia w Gutkowie to najstarszy olsztyński kościół. Z opisu zabytku, który przygotowała Joanna Derewońko-Milewicz, wynika, że powstał w latach 1375-1400. Długi czas służył duszpasterstwu trędowatych, którym nie wolno było wejść w obręb murów miejskich. Na przedmieściach miasta była też inna kaplica, niosąca duchową pomoc trędowatym.
Z tego czasu zachował się nawet ślad po okienku w murze, przez które podawano chorym komunię. Ozdobą wieży jest fryz z terakotowych płytek przedstawiający kobiece głowy i motywy roślinne. Z kościelnej wieży w Gutkowie Napoleon Bonaparte miał podobno obserwować potyczkę wojsk francuskich i rosyjskich w Jonkowie (luty 1807 roku).
Z tego czasu zachował się nawet ślad po okienku w murze, przez które podawano chorym komunię. Ozdobą wieży jest fryz z terakotowych płytek przedstawiający kobiece głowy i motywy roślinne. Z kościelnej wieży w Gutkowie Napoleon Bonaparte miał podobno obserwować potyczkę wojsk francuskich i rosyjskich w Jonkowie (luty 1807 roku).
We wrześniu 2007 r. rozpoczęły się badania konserwatorskie prowadzone pod kierunkiem Justyny Dzieciątkowskiej. Okazało się, że pod współczesnym tynkiem kryją się średniowieczne malowidła. Jest to sensacyjne znalezisko przede wszystkim dlatego, że zachował się cały układ dekoracji, nie tylko w okolicy ołtarza, ale i w bocznych częściach kościoła.
Malowidła pochodzą prawdopodobnie z końca XIV wieku, bo znajdują się na tynku z tego okresu. Wskazuje na to także prostota dekoracji i sposób malowania: czarny kontur, płaskie wypełnienie i charakterystyczne kolory: czerwień, zieleń, oranż. W dwóch blendach, czyli ślepych wnękach w kształcie okna, które znajdują się koło ołtarza, konserwatorzy odkryli zarysy postaci świętego w zielono-czerwonej szacie – można nawet dostrzec aureolę, wyraźnie widać też dłoń trzymającą laskę. W tym okresie często biblijne treści przekazywano w formie malarskiej. Dla gotyku charakterystyczne było przedstawienie po jednej stronie nieba po drugiej piekła, a w środku wizerunku Boga. Prawdopodobnie malowidło jest także na środkowej blendzie, którą zakrywa teraz barokowy ołtarz.
Kolorowe obramowania pochodzące ze średniowiecza znajdują się także dookoła bocznych wnęk. Obrazy zachowały się w niezłym stanie, choć w niektórych miejscach zostały uszkodzone podczas kładzenia instalacji elektrycznej i skuwania tynku.
Według opinii Barbary Zalewskiej, wojewódzkiego konserwatora zabytków w Olsztynie, malowidła odkryte w Gutkowie są niezwykle cenne – nawet olsztyńska katedra nie ma takich. Wyraźnie widać, że są to przedstawienia figuratywne, być może anioły. Na terenie Warmii tylko w kilku kościołach coś takiego się zachowało, a i tak w stanie szczątkowym.
Archeolodzy, by zbadać przyczynę spękań w murze, zrobili wykop przy ścianie świątyni i natknęli się na bardzo dobrze zachowany pochówek. Prawdopodobnie została tam pogrzebana kobieta.
Prawdopodobnie pochodził z Hiszpanii. Tradycja mówi o jego męczeńskiej śmierci w Rzymie na via Tiburtina, na rozżarzonej do czerwoności kracie (ruszcie), która w ikonografii stanowi jego atrybut. Kilka dni przed nim śmierć za wiarę - przez ścięcie - ponieść miał jego zwierzchnik i nauczyciel, papież Sykstus II. Było to 6 sierpnia 258 roku, za panowania cesarza Waleriana I. Trwała wówczas jeszcze fala prześladowań chrześcijan, zapoczątkowana przez niesławnej pamięci cesarza Nerona.
Niezwykłe okoliczności męczeństwa Św. Wawrzyńca sprawiły, iż jego kult szybko się rozwijał już u schyłku starożytności. W średniowieczu był jednym z najpopularniejszych świętych. Kult św. Wawrzyńca upowszechniał się począwszy od IV wieku. Jeden z najdawniejszych formularzy liturgicznych, zwany sakramentarzem leoniańskim, posiada kilkanaście różnych tekstów na uroczystość św. Wawrzyńca. Kult Wawrzyńca był bardzo popularny m.in. na terenach państwa Krzyżackiego.
Przedstawiany jest w dalmatyce; najczęściej trzyma kratę (ruszt), na której był męczony i gałązkę palmy, jako symbol swego męczeństwa. Może też występować z ewangelią i krzyżem, a także z torebką na pieniądze, z której rozdawał je ubogim.
Imię Wawrzyniec było stosunkowo często spotykane w Polsce. Jego odpowiednikiem w języku łacińskim jest imię Laurencjusz, którego żeńska odmiana - Laura stała się popularniejsza w Polsce.
Adres parafii:
ul. Bałtycka 135
11 - 041 Olsztyn
tel: 523 - 84 - 07
email: gutkowo@salezjanie.pl
Kancelaria parafialna - godziny otwarcia
Wtorek: 16.30 - 17.30
Czwartek: 16.30 - 17.30
Piątek: po mszy wieczornej
Sobota: nieczynna
Niedziela: nieczynna
ul. Bałtycka 135
11 - 041 Olsztyn
tel: 523 - 84 - 07
email: gutkowo@salezjanie.pl
Kancelaria parafialna - godziny otwarcia
Wtorek: 16.30 - 17.30
Czwartek: 16.30 - 17.30
Piątek: po mszy wieczornej
Sobota: nieczynna
Niedziela: nieczynna
![Marsze, defilady i apele. Święto Niepodległości w Olsztynie i całym województwie [FILM i ZDJĘCIA]](https://m.wm.pl/2016/11/z4/img-4310-346495.jpg)
Komentarze (8) pokaż wszystkie komentarze w serwisie
Dodaj komentarz Odśwież
Zacznij od: najciekawszych najstarszych najnowszych
Dodawaj komentarze jako zarejestrowany użytkownik - zaloguj się lub wejdź przez
J.S. #595858 | 81.190.*.* 12 mar 2012 01:05
Jeszcze jedna moja refleksja, otóż czyż nie jest tak, że najstarszym kościołem w Olsztynie jest kaplica zamkowa we wschodniej części skrzydła północnego ? O ile dobrze pamiętam dane dendrochronologiczne to drewno użyte do budowy więźby pochodzi ze ścinki z lat 1372-73 r., a skrzydło budowane było od poł. XIV w. począwszy od pierwszej fazy budowy murowanego zamku.
!
odpowiedz na ten komentarz
pokaż odpowiedzi (4)
J.S. #595855 | 81.190.*.* 12 mar 2012 00:49
"Kościół wybudowany został w stylu późnogotyckim (...)" dalej czytamy "Malowidła pochodzą prawdopodobnie z wczesnego gotyku, bo znajdują się na tynku z tego okresu." Czy to możliwe aby na murach wybudowanym w stylu późnego gotyku powstały malowidła na tynku z okresu wczesnego gotyku?
!
odpowiedz na ten komentarz
andrzej; #595380 | 88.156.*.* 11 mar 2012 18:43
Wlasnie w tym kosciele bylem przyjmowany do 1 Komunii Swietej w 1959roku za czasow ksierzy-braci;Kaminskich.
Ocena komentarza: warty uwagi (1) !
odpowiedz na ten komentarz
pokaż odpowiedzi (1)