Czerwonka: wieś z połowy XIV wieku

2012-03-21 12:28:09 (ost. akt: 2013-07-15 14:07:41)
Kapliczka przydrożna z XIX wieku

Kapliczka przydrożna z XIX wieku

Autor zdjęcia: Mieczysław Kalski

Czerwonka jest malowniczą wsią, położoną w południowej Warmii (powiat Olsztyn, gm. Biskupiec). Od kilkudziesięciu lat znana jest przede wszystkim jako duży lokalny węzeł kolejowy.

Większość zabudowań leży w dolinie poprzecinanej licznymi pagórkami. Wieś pierwotnie - to znaczy od 1365 roku - budowana była na planie owalnicy. Dopiero po II Wojnie Światowej ten harmonijny krajobraz architektoniczny został zakłócony osiedlami pegeerowskim. Na szczęście część tej "nowobudowy" jest zasłonięta przez prowadzące do wsi aleje starodrzewów. Miejscowość znajduje się na obszarze chronionego krajobrazu. Oś całej wsi stanowi droga Biskupiec-Bartoszyce, która krzyżuje się z rzeką Czerwonka w centralnym punkcie wsi, przy Domu Kultury. Obecnie wieś liczy ok. 1000 mieszkańców.

Wieś powstała w 1365 jako majątek szlachecki na prawie chełmińskim. W dokumencie datowanym 20 września 1365 r. biskup Jan Stryprock nadał swojemu dworzaninowi Tylowi 40 włók lasu, położonego między Biesowem a Kostrzewami.

W 1820 r. Czerwonka była wsią szlachecką, liczącą 218 mieszkańców. We wsi była karczma. W 1845 majątek ziemski rozparcelowano, a wydzielone działki zasiedlono kolonistami z Niemiec. W roku 1848 we wsi mieszkało 331 osób, natomiast ze spisu w roku 1939 wynikało, że mieszkały tu 983 osoby.

W początkach XIX wieku istniała tu polska szkoła, a nauka odbywała się po polsku i po niemiecku. W roku 1827 uczyło się tu 55 dzieci. W 1853 r. do szkoły uczęszczały także dzieci z pobliskiego Droszewa, łącznie w szkole w tym czasie było 58 dzieci. Nauczycielem religii był w tym czasie Fryderyk Gajewski – uczył dzieci polskich i niemieckich pieśni kościelnych. Jeszcze przed 1870 r. szkoła została zlikwidowana, a dzieci uczęszczały do szkoły w Biesowie. Dokumenty z roku 1939 wspominają ponownie o szkole w Czerwonce z czterema nauczycielami i 192 uczniami (w tym czasie w szkole w Biesowie było 77 dzieci i dwóch nauczycieli).

W roku 1890, w czasie wyborów do sejmu Rzeszy Niemieckiej, w Czerwonce oddano 60 głosów na polskiego kandydata Franciszka Szczepańskiego z Lamkowa. Dla porównania kandydat niemiecki w tej wsi otrzymał 27 głosów. W latach 1920-1939 we wsi działał mąż zaufania Związku Polaków w Niemczech. W końcu XIX wieku powstał duży węzeł kolejowy.

W czasie I wojny światowej w rejonie Czerwonka – Zerbuń – Biesowo rozegrała się bitwa pomiędzy wojskami niemieckimi a rosyjskimi (25-26 sierpnia 1914).

Warto zobaczyć we wsi:
* Kaplica św. Krzyża z 1920, zbudowana dla uczczenia poległych w czasie I wojny światowej mieszkańców wsi
* Ponadstuletni budynek dworca kolejowego
* Mały wiejski kościółek
* Kapliczki przydrożne
* Przedwojenny budynek szkoły
* Skansen pszczeli z rzeźbionymi ulami i zabytkowymi przedmiotami związanymi z pszczelarstwem
* chałupy drewniane nr 11 i 14, pochodzące z XIX w. Obie chałupy miały szczyty konstrukcji zrębowej na tak zwany "jaskółczy ogon". W tamtym czasie dachy były kryte strzechą.
* W pobliskim Zerbuniu znajduje się cmentarz wojenny z I wojny światowej z mogiłami żołnierzy niemieckich i rosyjskich.


Czekamy na Wasze zdjęcia i opisy pięknych zakątków regionu, kliknij tutaj, aby dodać swój artykuł lub skontaktuj się z nami pod adresem redakcja@mojemazury.pl.
Zobacz w naszej bazie

Przewodnik lokalny

Komentarze (2) pokaż wszystkie komentarze w serwisie

Dodaj komentarz Odśwież

Zacznij od: najciekawszych najstarszych najnowszych

Dodawaj komentarze jako zarejestrowany użytkownik - zaloguj się lub wejdź przez FB

  1. Gienek Alpinista #730596 | 83.9.*.* 3 lip 2012 22:54

    Skansen pszczeli z rzeźbionymi ulami i zabytkowymi przedmiotami związanymi z pszczelarstwem- co kur** chciałbym ten skansen zobaczyć jak już wszystko rodzina wyprzedała brak słów na tych ludzi......

    ! - + odpowiedz na ten komentarz

  2. Bartążek #613006 | 83.28.*.* 25 mar 2012 21:58

    Bartążek 1335 r :)

    ! - + odpowiedz na ten komentarz

Polecamy