Ośrodek rządowy w Łańsku niegdyś był niemal niedostępny dla zwykłych śmiertelników. Dziś każdy może wypoczywać w miejscach, gdzie bywał Leonid Breżniew czy szach Iranu Reza Pahlavi.
Na zaletach Łańska komuna poznała się we wczesnych latach pięćdziesiątych XX wieku. Przyjeżdżali tu Bierut i Cyrankiewicz, Gomułka i Jaroszewicz. Tutaj też władze PRL-u oferowały atrakcyjne wywczasy zaprzyjaźnionym przywódcom.
Łóżko Goeringa
Łańskie imperium skończyło się wraz z komuną. Z tysięcy hektarów ogrodzonej płotem warmińskiej puszczy, obejmującej też wsie Rybaki, Orzechowo, Lalkę, Ząbie, Cyrankę, Rybaczówkę w rządowych rękach został już tylko sam Łańsk. Na bramie szlaban, ale już wojsko nie pilnuje zamkniętego niegdyś ośrodka. Każdy może popróbować zakazanych niegdyś luksusów... Po odpowiednio wczesnej rezerwacji, bo Łańsk coraz częściej ma gości w równym stopniu zainteresowanych turystyką i wypoczynkiem, co historią.
— Siedzi pan akurat w miejscu, gdzie kiedyś mogło stać łóżko Hermana Goeringa — mówi obecny kierownik ośrodka Piotr Ciesielski.
Goering był pierwszym prominentem, który upodobał sobie Łańsk. Samolotem z Berlina jeszcze przed wojną leciał na lotnisko w pobliskich Gryźlinach, a potem bryczką jechał do leśniczówki, stojącej w miejscu, gdzie Łyna wypływa z Jeziora Łańskiego.
Myśliwi wszystkich krajów
Goering, pilot myśliwca z I wojny światowej, podczas II wojny dowódca Luftwaffe, przede wszystkim był klasycznym myśliwym: takim ze sztucerem i dubeltówką w ręku. Myślistwo to zresztą ulubione hobby wszelkiej władzy.
Na myśliwskich zaletach Łańska komuna poznała się we wczesnych latach pięćdziesiątych. Przyjeżdżali tu Bierut i Cyrankiewicz, Gomułka i Jaroszewicz. Tutaj też władze PRL-u oferowały atrakcyjne wywczasy zaprzyjaźnionym przywódcom. W Łańsku gościli przywódcy ZSRR Chruszczow i Breżniew, Kuby - Fidel Castro, Chin - Czou-En-Laj oraz cała rzesza pomniejszych towarzyszy. Jedni polowali (podobno Chruszczow miał dobre oko), inni odpoczywali w myśl hasła.
Ale do Łańska przyjeżdżały także prawdziwe koronowane głowy, np. król Belgów Baudouin, czy szach Iranu Reza Pahlavi. Szach był w Łańsku kilka razy. Zajmował położoną najbliżej jeziora willę „Leszcz”. Nie ma już łóżka, w którym spał szach, ale po remoncie w willi ma powstać coś, co by upamiętniało wizyty tak wybitnego gościa.
Pod nową strzechą
Dzisiejszy Łańsk to ledwie kilka hektarów, może 5 kilometrów płotu okalającego ośrodek. Serce Łańska to obiekt o nazwie „Puszcza”, postawiony na bazie starej leśniczówki. Początki jej sięgają połowy XIX wieku. Zbudowana z pruskiego muru, kryta czerwoną dachówką, parterowa, dotrwała tak do czasów powojennych. Do leśniczówki dobudował skrzydło, legendarny komendant Łańska sprzed pół wieku, pułkownik Kazimierz Doskoczyński. „Puszcza” pokryta została strzechą, którą po pożarze zastąpił eternit. Od kilkunastu lat na dachu znów jest strzecha, pod nią, na poddaszu, pokoje.
Poza głównym budynkiem są jeszcze utrzymana w starym stylu „Gawra” (Gomułka ją lubił, zanim już jako partyjny emeryt, nie został wyeksmitowany poza Łańsk, do Łęguckiego Młyna) i nowomodne bliźniacze „Leszcz” i „Okoń” (w nim bywał Edward Gierek), a także stojące nieco na uboczu, domki fińskie, które podarował po wizycie zachwycony Łańskiem premier Finlandii.
Poczekalnia dla zwierzyny
Fińskie domki to jedna z niewielu autentycznych pamiątek po imperialnych czasach Łańska. Zostały jeszcze rogowe żyrandole i autorska kopia „Polowania na niedźwiedzia” Juliana Fałata w sali restauracyjnej. Medalowe poroża łańskich jeleni towarzysze myśliwi zabierali oczywiście ze sobą.
Oprowadzając po ośrodku, jego kierownik, pokazuje oryginalny „lej dla zwierzyny” - przypominającą rybacką sieć pułapkę, do której naganiano np. dziki, które potem wypuszczane były na odsłonięte wzgórze pod lasem, wprost pod lufy wygodnie ustawionych od strony ośrodka strzelców. Oryginalna jest także stumetrowa strzelnica wojskowa.
Wojsko przestało ochraniać ośrodek krótko po roku 2000, ale trzeba pamiętać, że kiedyś stacjonowała w Łańsku regularna kompania wojska. Został po niej kryty eternitem budynek koszarowy. Dziś stoi pusty. W podobnym stylu został wybudowany w czasach późnego Gomułki hotel oraz 25-metrowy basen, w którym podobno lubił samotnie pławić się pułkownik Doskoczyński. Basen jest czynny i otwarty dla gości.
Nowe budynki są tylko dwa: oczyszczalnia ścieków i kaplica, obsługiwana przez stację joannitów.
Premier na składaku
Tajemniczość „Łańskiego imperium” udało się w ciągu ostatnich 20 lat oswoić. W dużej mierze przyczyniły się do tego zdjęcia nestora olsztyńskich fotoreporterów Wacława Kapusty, który fotografował polujących w Łańsku dygnitarzy, oraz książka olsztyńskiego dziennikarza Wiesława Białkowskiego.
Po roku 1989 tylko nieliczni spośród ważnych osób w Polsce gościli w rządowym ośrodku w Łańsku. Lubiła tu wpadać na weekend premier Hanna Suchocka, był na jakiejś konferencji Waldemar Pawlak. Podczas jazdy rowerem poważną wywrotkę miał podczas pobytu w Łańsku Jacek Kuroń. Jeszcze pod koniec w lat 90. na łańskich asfaltach można było spotkać Leszka Millera na składaku. Dzisiaj trudno to sobie wyobrazić. Obecny premier zapowiedział zresztą, że raczej będzie oddawał ośrodki, które jeszcze pozostają w rękach państwa.
Łańskiem administruje obecnie powołane w 2011 roku rządowe Centrum Usług Wspólnych. Czasy pułkownika Doskoczyńskiego, który podobno potrafił aresztować i zaganiać do rąbania drewna zabłąkanych w łańskie rewiry grzybiarzy, definitywnie się skończyły.
Łańsk jednak nie zginie, zwłaszcza, że spory jego kawałek wchodzi w skład rezerwatu „Las Warmiński”. Z tego, że przez prawie pół wieku teren był praktycznie zamknięty taka przynajmniej korzyść, że przyroda się uchowała.
Łańsk oczami mieszkańców
W Ząbiach żył z rodziną Henryk Szymański, dzisiaj mieszkaniec Siły pod Sząbrukiem, gmina Gietrzwałd.
— Pamiętam tych, którzy wtedy tam mieszkali, zanim wojsko przyszło robić Łańsk. Wylengowski nad jeziorem w Rybakach. W Rybakach także Antek Human, Skowasz, przed jeziorem pola miał Ginter Sopella. Z tych wszystkich tylko Sopella został i w Ząbiach mieszka. Inni wyjechali. Przychodzili do nich różni tacy i mówili: Tyle razy składałeś podania na wyjazd i ci odmawiano. A teraz mi ci zezwalamy, masz papier, jedź. Potem pojawiło sie wojsko, lasy zagrodzili i szlus! A za ogrodzeniem wiele domów zostało.
Niektórzy wyjeżdżali z chęcią, inni, bo ich do tego zmuszano. Mówi o tym Jerzy Raczyk, urzędnik ze Stawigudy, mieszkaniec tej wsi.
— Temu, kto się ociągał, jakiś nieznany sprawca podłożył ogień pod stodołę, były też inne represje. Co lepsze opuszczone domy przejęli prominenci z Warszawy. Inne z czasem zamieniły się w ruinę. Były też takie, które zupełnie rozebrano.
W Ząbiach żył z rodziną Henryk Szymański, dzisiaj mieszkaniec Siły pod Sząbrukiem, gmina Gietrzwałd.
— Pamiętam tych, którzy wtedy tam mieszkali, zanim wojsko przyszło robić Łańsk. Wylengowski nad jeziorem w Rybakach. W Rybakach także Antek Human, Skowasz, przed jeziorem pola miał Ginter Sopella. Z tych wszystkich tylko Sopella został i w Ząbiach mieszka. Inni wyjechali. Przychodzili do nich różni tacy i mówili: Tyle razy składałeś podania na wyjazd i ci odmawiano. A teraz mi ci zezwalamy, masz papier, jedź. Potem pojawiło sie wojsko, lasy zagrodzili i szlus! A za ogrodzeniem wiele domów zostało.
Niektórzy wyjeżdżali z chęcią, inni, bo ich do tego zmuszano. Mówi o tym Jerzy Raczyk, urzędnik ze Stawigudy, mieszkaniec tej wsi.
— Temu, kto się ociągał, jakiś nieznany sprawca podłożył ogień pod stodołę, były też inne represje. Co lepsze opuszczone domy przejęli prominenci z Warszawy. Inne z czasem zamieniły się w ruinę. Były też takie, które zupełnie rozebrano.
Przez płot na grzyby
Ginter Sopella z Ząbi, przez pół wieku sołtys tej wsi, z niepokojem obserwował to, co się działo w sąsiednich wsiach. Miał powód do niepokoju, ponieważ jego pola leżały w pobliżu.
— Mój ród na tej ziemi żyje od 500 lat! — mówi z dumą. — Nie wierzyłem, że mnie ruszą. I nie ruszyli! Odgrodzili się tylko od nas wysokimi płotami, żeby im zwierzyna nie uciekała. Bo tam niektórzy z rządu, proszę pana, to byli dobrzy myśliwi!
Henryk Szymański wspomina, że wielu mieszkańców nie mogło sobie darować, że najlepsze grzybowe tereny zostały po tamtej stronie. Nic sobie nie robiąc z ogrodzeń, przekraczali je i zbierali grzyby. Chodzili też po drzewo. Zatrzymani, byli legitymowani i wypraszani.
— Jak mnie zatrzymali, to puszczali! — śmieje się Henryk Szymański. — Bo mówiłem, że idę na grób brata na cmentarz w Orzechowie, który tam jest pochowany. A potem to już nawet bez tłumaczeń puszczali. Od czasu, kiedy Doskoczyńskiemu dałem ryby.
Cyrankiewicz postawił mi wódkę
Pułkownika Kazimierza Doskoczyńskiego, komendanta Łańska, poznał Henryk Szymański w Szwaderkach. Pułkownik przyjechał po ryby na Boże Narodzenie. Dyrektor spółdzielni rybackiej Płaczkowski zaprowadził go do Szymańskiego.
— Łowiłem karpie spod lodu, jak mnie zatrzymali. Cóż było robić! Złowiłem dla Doskoczyńskiego 40 kilo, słyszę: starczy!
Potem widywał Doskoczyńskiego wiele razy. Mówi, że za pułkownika ludzie bali się ośrodka. Czuje też rodzaj dumy, iż kiedyś poznał osobiście premiera Józefa Cyrankiewicza.
— Oni, ochroniarze, mieli z nim niezle pierepałki. Często wyjeżdżał samochodem poza Łańsk i rozmawiał z ludźmi, a ci nie mogli za nim nadążyć. Upatrzył nas z kolegą w knajpie w Stawigudzie. Był z dziewczyną. Zagadnął, a potem nawet kilka wódek postawił.
Stara – nowa kapliczka
Henryk Szymański zetknął się z Łańskiem jeszcze raz, w nowszych czasach, kiedy zaproponowano mu budowę kapliczki.
— Stała taka w łańskich lasach — wspomina. — Kiedy Warmiaków zabrakło, nie miał się nią kto opiekować, więc popadła w ruinę. Potem drogi znowu otwarto, jacyś obcy ją do końca zdewastowali. Przyjechano do Siły i zaproponowali, żebym wybudował nową, na podobieństwo tamtej. Postawiłem ją na swoim podwórku, gdzie została rozebrana i w częściach przewieziona do Łańska. Stoi teraz dokładnie w tym miejscu, gdzie była poprzednia.
Stanisław Brzozowski, Władysław Katarzyński
![Weronika Tadaj-Królikiewicz, artystka z Pasymia o historii swojej rodziny: "W pamięci zostają te smutne historie" [WYWIAD]](https://m.wm.pl/2017/10/z4/255146-grzegorz-czykwin-424505.jpg)
Komentarze (34) pokaż wszystkie komentarze w serwisie
Dodaj komentarz Odśwież
Zacznij od: najciekawszych najstarszych najnowszych
Dodawaj komentarze jako zarejestrowany użytkownik - zaloguj się lub wejdź przez
Henryk z Tychów #3116210 | 37.8.*.* 11 lis 2024 13:18
Nie zapomniany okres 72-73 byłem w Łańsku a zimą w Arłamowie jako kierowca. Jeździłem w zaopatrzeniu z cywilnym pracownikiem i operatorem kina. Rano i wieczorem rozwoziłem karmę po lesie a w okresie polowań z dewizowcami. Może ktoś z mojego rocznika przypomni mi nazwisko i imię zaopaczeniowcca i operatora kinowego, który zawsze jeździł z aparatem fotograficznym i zrobił mi ponad 100 zdjęć, nawet zdjęcie z Jego małym dzieckiem. Proszę o kontakt. HENIEK TEL692694310
!
odpowiedz na ten komentarz
Zbyszek #2830520 | 178.43.*.* 5 gru 2019 20:14
Łańsk 72\74r i od wiosny 74 Polana Zgorzelisko otwarcie domu wczasowego R.M. jako kierowca. Pozdrawiam Nadwiślańczyków.
!
odpowiedz na ten komentarz
pokaż odpowiedzi (2)
Krzysztof #2661047 | 37.47.*.* 11 sty 2019 20:45
W materiałach o łańsku przeczytałem, że obecny budynek Perkoz był budynkiem koszarowym kadry oficerskiej. W okresie kiedy odbywałem tam służbę wojskową Perkoz to budynek koszarowy całej Załogi Ochronnej bez kierowców i mechaników którzy byli skoszarowani nad garażami znajdującymi się nieopodal perkoza. Kadra oficerska była w lewym skrzydle budynku nad wartownią. W okresie kiedy tam byłem budynek Puszcza określany był jako budynek główny a wille były to rybaczówki - jedna z przeznaczeniem dla Gierka druga dla Jaroszewicza. Pozdrowienia dla wszystkich Nadwiślańczyków którzy tam służyli
Ocena komentarza: warty uwagi (3) !
odpowiedz na ten komentarz
Bogdan #2505743 | 217.99.*.* 21 maj 2018 22:07
piękny okres 1973bylem tam te lasy jeżdziłem w zaopatzeniu po cywlnemu do Olsztyna woziłem takiego chlopca do szkoły,pzywozilem filmy do kina,te wyjazdy na polowania,pobyt na doku pzy łodzich,garażę,mechanik Bary ze Szczecina,pozdrawiam,domki wfińskie,ten koń to prawda aten pies pułkownika,póżniej miałem Zakopane teżpiękny czas,pozdawiam,p,michalczyka oaz p,anięi michałka
Ocena komentarza: warty uwagi (3) !
odpowiedz na ten komentarz
pokaż odpowiedzi (2)
czapajew #2036276 | 83.6.*.* 29 lip 2016 19:07
Ci,którzy tam nie byli niech nie piszą głupot. A tym , z których treści wpisów widać , że mają wiedzę, gratuluję, że piszą prawdę i się nie boją. Doskoczyńskiego znałem od 1968 do jego śmierci. Dla załogi z Łańska z pozdrowieniami Czapajew vel Koperek p.s. najłatwiej do.....temu kto nie może się już bronić.
Ocena komentarza: warty uwagi (1) !
odpowiedz na ten komentarz
czapajew #2036274 | 83.6.*.* 29 lip 2016 19:06
Ci,którzy tam nie byli niech nie piszą głupot. A tym , z których treści wpisów widać , że mają wiedzę, gratuluję, że piszą prawdę i się nie boją. Doskoczyńskiego znałem od 1968 do jego śmierci. Dla załogi z Łańska z pozdrowieniami Czapajew vel Koperek p.s. najłatwiej do.....temu kto nie może się już bronić.
Ocena komentarza: poniżej poziomu (-1) !
odpowiedz na ten komentarz
Władysław #1756559 | 195.248.*.* 17 cze 2015 18:26
Byłem tam dwa lata od wiosny 79,wojsko.Wracałem z urlopu taksówką,z dworca w Olsztynie i jak zbliżaliśmy się do ośrodka,wjechaliśmy do lasu,pan kierowca spytał: czy ma jechać dalej i czy przypadkiem nie będzie musiał rąbać drzewa.
Ocena komentarza: warty uwagi (2) !
odpowiedz na ten komentarz
pokaż odpowiedzi (1)
bolo #1747377 | 93.105.*.* 3 cze 2015 23:00
wszysko sprzedano ,wiec po co te lgarstwa.
Ocena komentarza: warty uwagi (1) !
odpowiedz na ten komentarz
zdrowy #1542344 | 88.199.*.* 12 lis 2014 10:47
Panowie Brzozowski i Katarzyński , kierujecie zaproszenie do Łańska pisząc, ze teraz każdy może tam wypoczywać mając zapewne na myśli emerytow , bezrobotnych i miliony zyjących na granicy ubóstwa , gdyż obecni posłowie wolą nie Łańsk lecz Hiszpanię i jeszcze za pieniądze podatnika. Panowie czy wam nie jest wstyd takie głupoty pisać.
Ocena komentarza: warty uwagi (1) !
odpowiedz na ten komentarz
SŁAWEK #1241320 | 89.75.*.* 10 lis 2013 17:37
WITAM . SZKODA ŻE ŁABSK STAŁ SIE PUBLICZNY, SPEDZIŁEM TAM PÓŁ ROKU I MAM DO DZISIAJ TAN ZNAJOMYCH A BYL TO PRZEŁOM 1982-83 , ZNISZCZONO LASY A I ATMOSFERA TAM JUŻ NIE TAKA TO BYŁY WSPANIAŁE CZASY , BYŁEM TAM NIE DAWNO , SZKODA ŻE TYLE SPRZETU I WYPOSAŻENIA ROZKRADZIONO , WYWIEŹLI NAWET KRONIKĘ ZDEPONOWALI I NIEBAWEM TAM POJADĘ , ODWIEDZIĆ MIEJSCE ŻYCIA WOJSKOWEGO ALE NADAL TO MIEJSCE JEST TAJEMNE I HWAŁA ZA TO ŻE BĘDĄCY TAM LUDZIE CZĘŚĆ TAJEMNIC TRZYMAJĄ DLA SIEBIE . POZDRAWIAM
Ocena komentarza: warty uwagi (3) !
odpowiedz na ten komentarz
Marian #1105052 | 31.42.*.* 5 cze 2013 22:11
Przebywalem w Lansku w latach 1974-1975 jako zolnierz . Dla mnie Doskoczynski byl ok. bo dawal spore nagrody pienierzne ale trzeba bylo sie pilnowac i lepiej nie spotykac sie z nim. Mile wspominam kolegow ktorzy byli w mojej drurzynie np.Pelka [fryzjer] Ozog ''Dyzio''itd. Pozdrawiam!
Ocena komentarza: warty uwagi (4) !
odpowiedz na ten komentarz
pokaż odpowiedzi (3)
jan #845907 | 37.225.*.* 12 paź 2012 18:37
jako żołnierz kbw w roku 1956 byłem na polowaniu z generałem bordziłowskim po łowach było mnustwo dobrej wódki
!
odpowiedz na ten komentarz
bogdan #754322 | 83.26.*.* 23 lip 2012 21:20
znam ten osrnskiego niesamowity czlowiekodek bylem tam w wojsku w 72 roku piekne czasy poznalem doskoczy
Ocena komentarza: warty uwagi (4) !
odpowiedz na ten komentarz
JOJO #624896 | 164.126.*.* 3 kwi 2012 11:20
Nawet psychopaci i mordercy też muszą gdzieś odpoczywać,a że przypadkowo nie za swoje tylko za NASZE........
Ocena komentarza: poniżej poziomu (-10) !
odpowiedz na ten komentarz
Worliniak #621750 | 77.178.*.* 31 mar 2012 18:18
Znam tylko te strony zwane również Łańskiem na młynie Łęguckim. Pamiętam jak wojsko budowało to osiedle. W dzień matki boskiej pieniężnej przychodzili do Worlin, i pili wino do upadłego, często się w alkoholu bijąc między sobą.Raz w swych pijackich cięgach, spalili Seniukowi na końcu wsi chlew z Koniem.
Ocena komentarza: warty uwagi (1) !
odpowiedz na ten komentarz
pokaż odpowiedzi (1)
monio #621109 | 83.11.*.* 31 mar 2012 08:20
Nie zgadzam się z tym , że każdy może wjeżdżac do ŁAŃSKA korzystaliśmy z mężem kilka razy z basenu ,do momentu aż przyjechał jakiś dawny ''KACYK; któremu przeszkadzało nasze pływanie i od tego czasu na bramie jest zakodowany nasz numer auta i do ŁAŃSKA nie mamy wstępu. Tu KOMUNA nie przestała rządzic
!
odpowiedz na ten komentarz
pokaż odpowiedzi (1)
regionalny rowerzysta #620930 | 46.186.*.* 30 mar 2012 23:04
nie jeden raz okrążałem jez.Łańsk rowerem,piekne tereny i ten tajemniczy ośrodek zawsze mnie fascynuje chociaz nigdy nie byłem po drugiej stronie bramy. Oby tylko okoliczne lasy nie zostały zadeptane i rozjeżdzone przez ludzi
!
odpowiedz na ten komentarz
warmiak #620820 | 188.109.*.* 30 mar 2012 21:49
Mieszkalem nieopodal Lanska,znam te tereny.
Ocena komentarza: warty uwagi (1) !
odpowiedz na ten komentarz
Maro #620443 | 109.243.*.* 30 mar 2012 16:52
Słyszałem, że Łańsk został niedawno przez państwo przekazany kościołowi . Czy to prawda?
Ocena komentarza: warty uwagi (2) !
odpowiedz na ten komentarz
pokaż odpowiedzi (1)
Pedros #620430 | 78.146.*.* 30 mar 2012 16:46
Lansk ma to cos w sobie. Przecudowne miejsce. Piekny las, jezioro tak czyste, ze obecnie jest to rzadkoscia na warmii. Prosze jedynie nie wrzucac tego artykulu na ogolnopolskie portale. Zjada sie Warszawiaki i narozrzucaja butelek po piwie, cos podpala itp....
Ocena komentarza: warty uwagi (12) !
odpowiedz na ten komentarz
a #620259 | 89.228.*.* 30 mar 2012 15:07
Służyłem jako żołnierz słuzby zasadniczej w Łańsku od maja do 1 wrzesnia 2000 roku :) Pozdrawiam !
!
odpowiedz na ten komentarz
pokaż odpowiedzi (3)