Kętrzyn: XIX-wieczny kościół św. Katarzyny

2011-02-15 12:00:00 (ost. akt: 2013-07-12 14:21:18)
Kętrzyn: XIX-wieczny kościół św. Katarzyny

Autor zdjęcia: Mieczysław Kalski

Kościół zbudowany w latach 1895 - 1897 kontynuuje tradycje świątyni, rozebranej w 1820 roku. Patrząc historycznie, jest to kościół z prawie 700-letnią tradycją.

Pierwszy kościół pod wezwaniem św. Katarzyny wybudowano około 1330 roku dla prusaków i niemieckich osadników. Było to zatem na długo przed nadaniem osadzie Rast (czyli obecnemu Kętrzynowi) przywilejów lokacyjnych, co nastąpiło dopiero w roku 1357. Prosty, drewniany kościół stał poza murami obronnymi.

Na kościół nie starczyło


Do 1700 roku w małym kościele św. Katarzyny regularnie odprawiano nabożeństwa ewangelickie co czwartek od Wielkanocy do Świętego Michała, a latem i zimą modlono się na specjalnych uroczystościach za zmarłych. Mniej więcej w połowie XVI wieku świątynia przestała spełniać funkcje religijne; podobno Rosjanie, okupujący miasto w latach 1758-1762 używali tego pomieszczenia dla celów wojskowych.
W 1762 r. olbrzymi pożar strawił dużo budynków gospodarczych w Kętrzynie, ale oszczędził zdewastowany w wojnie kościół. Odbudowa miasta jednak pochłonęła tyle środków i pracy, że nie starczyło już na odbudowę świątyni. W 1781 r. dawna świątynia została zamieniona na szpital wojskowy, a w latach późniejszych na spichlerz i magazyn soli.

Miasto kupuje kościół


Na początku XIX wieku trwał upadek kościoła. W roku 1809 był już mocno zdewastowany i nie można było odprawiać w nim nabożeństw. Stopniowo rabowano jego wnętrze. W 1810 r. miasto zwróciło się do Wydziału Kościelnego Królewskiego Rządu z propozycją, aby miejsce to bezpłatnie przekazać kętrzynianom. Urząd królewski wycenił jego wartość na 138 talarów i 45 groszy i zażądał od miasta tej sumy. Po długich pertraktacjach w listopadzie 1813 r. miasto zgodziło się na podane warunki, lecz opłatę wniosło dopiero w 1815 r. Inwentarza kościelnego, ambony, ołtarza, kap, serwet już nie było. Radni zastanawiali się, co z tym zrobić. Nie było pieniędzy na remont, który wówczas kosztowałby około 140 talarów. Właściciel hotelu, pan Thulweit, zorganizował zbiórkę pieniędzy, w wyniku której zebrał 20 talarów, ale była to suma niewystarczająca na wyremontowanie obiektu.

Kto da więcej, ten rozbierze


Budynek podupadał coraz bardziej. 1 IX 1820 r. władze miasta postanowiły sprzedać go na rozbiórkę temu, kto zaoferuje najwięcej pieniędzy. 8 IX tegoż roku radca Bandisch nabył kościół za 188 talarów i jeszcze w tym samym roku budynek rozebrał.

Katolicy bez kościoła


Na początku XIX w. miasto i powiat Rastenburg należały do parafii w Świętej Lipce. Proboszcz ze Świętej Lipki w roku 1869 wprowadził okresowe nabożeństwa w mieście. Następnie z polecenia władzy biskupiej wybrano zarząd kościelny (jak we wszystkich misyjnych gminach), mający podjąć starania o lokal, w którym można by zorganizować nabożeństwa. Zaczęto też myśleć o pozyskaniu własnego pomieszczenia. Na ten cel oraz na utrzymanie księdza znaleziono odpowiednie środki. Pieniądze pochodziły z legatów, ofiar poszczególnych dobroczyńców oraz od Stowarzyszenia św. Bonifacego i św. Wojciecha. Także dekanaty reszelski i jeziorański zobowiązały się do wnoszenia określonej sumy rocznej. Te posunięcia znacznie pomogły kętrzyńskiej diasporze katolickiej. Trzeba stale pamiętać, że katolicy wciąż byli tu w zdecydowanej mniejszości w stosunku do wyznań protestanckich.
Na założenie lokalu misyjnego w Kętrzynie przekazało 30 DM stowarzyszenie św. Wojciecha. Wskutek tego przedsięwzięcia w roku 1872 ustanowiono wikariat lokalny oraz nabyto parcelę oznaczoną numerem 253, na której znajdowały się budynki mieszkalne dla duchownego i oratorium. Teren pod kościół (obok budynków) kupiono za 900 talarów. Pierwszym duszpasterzem został ks. August Hinz z Reszla, który przez 25 lat odprawiał nabożeństwa na plebani.

Nowy kościół


Katolicy kętrzyńscy nie pogodzili z brakiem świątyni, toczyli walkę na drodze sądowej i w 1895 r. wygrali proces. W drodze zadośćuczynienia otrzymali od miasta plac i materiały na budowę nowej placówki.
Budowę świątyni prowadzono w latach 1895-1897. 5 maja 1897 r. biskup Andrzej Thiel w asyście kapituły warmińskiej dokonał konsekracji kościoła. Kościół otrzymał tytuł św. Katarzyny Aleksandryjskiej, dziewicy i męczennicy z IV w. Taki sam tytuł miał stary kościół rozebrany w 1820 r.
W latach 1874-1945 placówka miała sześciu proboszczów i kilkunastu wikarych. Dzięki ich pracy w poszczególnych latach dał się zauważyć stopniowy przyrost wiernych. W czasie II wojny światowej całe duszpasterstwo spoczęło na księdzu J. Lindenblatt. Od roku 1939-1945 raz na miesiąc odprawiano Mszę św. dla Polaków (bez kazania). Od 1942 r. władze zakazały odprawiania polskich nabożeństw.
W latach 1945 - 1954 parafia świętej Katarzyny była jedyna parafią katolicką w Kętrzynie. Obejmowała prawie cały powiat, wyjąwszy część zachodnią, należącą do parafii w Świętej Lipce. Później powstawały kolejne parafie, przejmując część wiernych. W roku 1961 r. dokonano konfiskaty i wywłaszczenia obiektów związanych pośrednio lub bezpośrednio z działalnością Kościoła. Zwrot nastąpił w roku 1971, kiedy to na mocy rozporządzenia Rządu PRL wpisano do ksiąg notarialnych następujące obiekty stanowiące od tego momentu własność parafii:
- kościół św. Katarzyny
- plebanię
- ogródek przy placu przykościelnym
- kościół w Tołkinach z hektarową działką
-2 działki przy ulicy Kaszubskiej.
Zimą 1999/2000 przeprowadzono remont wieży kościelnej - wymieniono całą konstrukcję drewnianą wieży na wysokości od 20 metrów wzwyż.

Adres i kontakt do parafii:
ul. Powstańców Warszawy 5
11-400 Kętrzyn
tel. 89 753 19 60 (kancelaria)
tel. 89 753 19 70 (parafia)

msze święte
NIEDZIELA
7:00 ; 8:30 ; 10:00 ; 11:30 ; 13:00 ; 18:00
DNI POWSZEDNIE
6:30 ; 7:00 ; 18:00



Czekamy na Wasze zdjęcia i opisy pięknych zakątków regionu, kliknij tutaj, aby dodać swój artykuł lub skontaktuj się z nami pod adresem redakcja@mojemazury.pl.
Zobacz w naszej bazie

Przewodnik lokalny

Zobacz także

Komentarze (6) pokaż wszystkie komentarze w serwisie

Dodaj komentarz Odśwież

Zacznij od: najciekawszych najstarszych najnowszych

Dodawaj komentarze jako zarejestrowany użytkownik - zaloguj się lub wejdź przez FB

  1. Poldek #603023 | 78.154.*.* 17 mar 2012 18:39

    Dla zainteresowanych pogłębieniem wiedzy na temat kościoła św. Katarzyny dwa linki: http://pl.wikipedia.org/wiki/Frit z_Heitmann_%28architekt%29 http://www.bi ldarchiv-ostpreussen.de/index.html.po Wa rto zajrzeć - na tej drugiej stronie kilkaset przedwojennych zdjęć z Kętrzyna i jego okolic.

    ! - + odpowiedz na ten komentarz

  2. Poldek #572364 | 46.182.*.* 24 lut 2012 07:47

    Od 23 lutego 2012 jest w porządku!

    ! - + odpowiedz na ten komentarz

  3. Od redakcji #571556 | 212.160.*.* 23 lut 2012 15:42

    Posłuchaliśmy konstruktywnej krytyki Poldka i napisaliśmy artykuł od nowa po niechlujnym poprzedniku.

    ! - + odpowiedz na ten komentarz

  4. Poldek #568869 | 46.182.*.* 21 lut 2012 19:50

    Jestem zawiedziony - tytuł obiecywał porcję wiedzy na temat kościoła, a tu nic z tych rzeczy, jedynie fotografie. Fotografie są ładne, pokazują kościół w dniu dzisiejszym, świeżo po remoncie. A istnieją fotografie pokazujące ten sam kościół "świeżo" po oddaniu do użytku, trzeba tylko trochę poszukać. Z satysfakcją stwierdzam, że wnętrze kościoła prawie nie odbiega od stanu wyjściowego. Warto napisać o architekcie świątyni i jego innych dziełach położonych nie tak daleko od Kętrzyna, np. w Olsztynie i w Królewcu. Może ktoś odrobi taką pracę domową? Życzę powodzenia.

    ! - + odpowiedz na ten komentarz

  5. mieszkaniec Kętrzyna #205890 | 89.228.*.* 20 lut 2011 10:49

    Organista gra obłędnie! Jego gra to miodzio dla uszu, fantazja.

    ! - + odpowiedz na ten komentarz pokaż odpowiedzi (1)

    Polecamy