Mrągowo: Strażnica Bośniacka

W roku 1348 w miejscu, gdzie obecnie leży Mrągowo, Krzyżacy założyli strażnicę zabezpieczającą siedzibę Zakonu Krzyżackiego, znajdującą się w odległym o 5 km Szestnie.
Obniżenie między dwoma pagórkami, przecięte szerokim rowem łączącym jezioro Czos i Jezioro Magistrackie idealnie nadawało się do tego typu budowy. Jadąc polną drogą w kierunku Szestna trudno byłoby ominąć tę strażnicę, gdyż nie pozwalały na to okoliczne mokradła i trzęsawiska.
Wkrótce wokół strażnicy zaczęli osiedlać się mieszkańcy. Uznawali to miejsce - nie bez racji - za bezpieczne, właśnie dzięki strażnicy.

Strażnica starsza niż miasto

Nie zachował się dokument lokacyjny miasta, więc nie możemy określić dokładnej daty jego założenia. Na jednej z pieczęci miasta figuruje rok 1348. Obecnie uznaje się jednak, że jest to raczej data zbudowania wieży strażniczej.
Wiadomo, że w latach 1404-1407 komtur bałgijski Jan von Sayn lokował miasto na prawie chełmińskim, a wielki mistrz krzyżacki Konrad von Jungingen (starszy brat Ulricha, tego, który zginął pod Grunwaldem) nadał tej miejscowości prawa miejskie prawdopodobnie w roku 1407, tuż przed śmiercią.
Ryglowy budynek pierwszej strażnicy, zwany obecnie Strażnicą Bośniacką, stoi w centrum Mrągowa, obok Ratusza. Jej obecna nazwa nawiązuje do czasów (od roku 1772 do 1790), kiedy stacjonował w niej 9. Pułk Bośniaków.

Pułk Bośniaków bez Bośniaków

Cóż to za twór ten Pułk Bośniaków? Historia jego powstania sięga roku 1745, kiedy to na dwór króla pruskiego Fryderyka przybył niejaki Serkis z 72-osobową świtą.
Serkis, z pochodzenia prawdopodobnie Albańczyk, nie był wcale żołnierzem, lecz przedsiębiorcą; zajmował się m.in. handlem kamieniami szlachetnymi. Do Prus przyjechał w interesach, kupił tu duży dom, w którym zamieszkał ze swoimi tureckimi sługami. Wszystkich swoich służących wyposażył w długie bojowe lance i sam nazwał ich oddziałem bośniackim, chociaż być może żaden z nich nie wywodził się z Bośni. Po prostu Serkis uważał, że Bośniacy stanowią najlepszą na świecie jazdę. Zresztą w czasie wojny siedmioletniej (1756-1763) spisywali się całkiem dobrze. Po wojnie król wysłał regiment Bośniaków (nazwa przyjęła się bardzo szybko) do Gołdapi.

Kirasjerzy i huzarzy

Tymczasem w dawnej strażnicy krzyżackiej w Mrągowie osady zmieniają się co kilka - kilkanaście lat. W latach 1719-1733 stacjonował tam pułk kirasjerów (ciężkozbrojna jazda), w roku 1740 - pułk huzarów, a w latach 1746-1770 - ponownie pułk huzarów. Po nich aż do roku 1792 strażnicę opanowali właśnie Bośniacy. W budynku przy rynku mieszkali prawdopodobnie oficerowie.

Wszyscy jesteśmy strażnikami

Jak wspomnieliśmy, wcześniej i później była to strażnica miejska. Do 1858 roku mieszkańców miasta obowiązywała służba w tak zwanej straży mieszczańskiej. Zadaniem ludności była troska o porządek i spokój w mieście. Wszyscy obywatele musieli po kolei pełnić straż, na czele której stał kapitan. Wielu jednak wykupywało się od tego obowiązku opłacając figurantów. Do 1858 roku codziennie 3 obywateli i kapitan straży miejskiej odbywali patrole dzienne i nocne. W 1859 roku zatrudniono do pilnowania porządku publicznego policjanta.

Obecnie w strażnicy mieści się Izba Pamięci, poświęcona niemieckiemu pisarzowi, Ernestowi Wiechertowi.
opr. ab