Tajemnice Jezioraka: Siemiany i okolice

W północnej części Jezioraka, po drugiej stronie Zatoki Kraga, wypływa Kanał Elbląski (to odgałęzienie, prowadzące do Miłomłyna, bywa nazywane Kanałem Iławskim). W pobliżu na wysokiej skarpie brzegowej położone są Siemiany - prastara rybacka wioska, słynąca ze swych turystycznych atrakcji, otoczona głębokimi lasami i nasyconymi aerozolami, jakie wiatr przynosi z szerokiego tutaj na 6 km rozlewiska Jezioraka. To sprawia, że wieś leżąca na wysokiej skarpie brzegowej oraz cała tutejsza okolica posiada swoisty mikroklimat sprzyjający leczeniu chorób kobiecych i układu oddechowego. Ze znajdującej się w sąsiedztwie baru „Na Skarpie” wieży widokowej (tu pisaliśmy o jej budowie), rozciąga się malowniczy widok otoczonego lasami rozlewiska Jezioraka. Dostrzec można zarysy leżących na przeciwległym brzegu wiosek Wieprz i Gubławki oraz wyspy: Lipową, Zieloną, Bukowiec i Gierczak (Duży i Mały).

Na Wyspie Lipowej położonej najbliżej Siemian, o długości 730 m i powierzchni 27 ha, istniała w V w. pn.e. osada Gotów, zaś w latach 1850 - 1946 w płn-wschodniej części wyspy znajdowało się domostwo przewoźnika, który zajmował się transportowaniem promem ludzi i towarów z Siemian do Gubławek oraz Wieprza. W latach 2012-2014 na Lipowej Wyspie Stowarzyszenie Przyjaciół Kanału Elbląskiego „Navicula” realizowało projekt „Lipowy Ostrów”. Jego rezultatem było zlokalizowanie domostwa Schultzów, wykonanie planu zabudowań, ich opis oraz odsłonięcie i rekonstrukcja fundamentów. Na wzgórzu w południowym krańcu Lipowej Wyspy od czasów niepamiętnych znajdują się dwa anonimowe groby. Według legendy kryją się w nich ciała dwojga młodych kochanków: rybaka z Siemian i córki grafa z Gubławek, który był przeciwny związkowi swej córki z człowiekiem niskiego pochodzenia.

W lasach otaczających Siemiany turysta pieszy lub rowerowy może znaleźć zagubione pośród leśnej gęstwiny bardzo urokliwe jeziora: Szwalewskie, Perkun, Urowiec, Czerwica, Januszewskie oraz słynące z wielkiej czystości wód Jezioro Jasne. Powierzchnia leżącego na wysokości 106,6 m n.p.m. Jeziora Jasnego wynosi 10,74 ha, ma ono kształt gruszkowaty i swoją węższą częścią zwrócone jest w kierunku południowym. Jezioro Jasne jest otoczone lasem, jego brzegi zachodni i północny są strome, pozostałe opadają łagodnie ku powierzchni wody, jezioro jak na swoją niewielką powierzchnię posiada dość dużą głębokość maksymalną dochodzącą do 21 metrów. Kryniczna czystość wód Jeziora Jasnego, jest spowodowana prawie całkowitym brakiem planktonu, a także wielokrotnie niższym niż przeciętnie w innych jeziorach stężeniem pierwiastków takich jak węgiel, azot, fosfor i potas. To dlatego właśnie przeźroczystość wody w jeziorze jest tak duża, że przy normalnej pogodzie światło swobodnie przenika aż na głębokość 15 metrów.
Otoczenia przyrodnicze Jeziora Jasnego jest unikatowym zjawiskiem w skali kraju, a nawet w obrębie Europy środkowej. Zawdzięcza ono swe trwanie w obecnym kształcie splotowi specyficznych układów geologicznych, geomorfologicznych oraz geobotanicznych. Warunki te w dużym stopniu obejmują także pobliskie Siemiany, szczycące się swym specyficznym leczniczym mikroklimatem. W 1988 roku Jezioro Jasne razem z leżącym w jego pobliżu zarastającym Jeziorem Luba oraz otaczającym obydwa jeziora lasem, objęte zostały ochroną poprzez utworzenie rezerwatu przyrody.
Z Jeziorem Jasnym, nazywanym też przez dawnych mieszkańców Siemian Srebrnym lub Kryształowym, związana jest legenda opowiadająca o zasiedlającym te tereny w czasach kolonizacji krzyżackiej pruskim ludzie Geriów. Według legendy zbudowany na wzgórzu w pobliżu Jeziora Jasnego drewniany kościół miał zostać spalony przez Prusów w odwecie za porwanie ich plemiennych kapłanek.

W lasach siemiańskich spotkać można wiele osobliwości przyrody, jak na przykład rosnącą niedaleko leśniczówki Rożek sosnę olbrzymkę o pniu ponad 2,5 m grubości i 35 m wysokości. Fenomenem tutejszych lasów jest gniazdujący w nich bielik, największy w Polsce ptak drapieżny, mający skrzydła o rozpiętości 220 - 250 cm, zwany tez łamignatem albo Birkutem.
Niezwykle ciekawym miejscem są okolice starej leśniczówki Tłokowisko. Jej dawna nazwa Brunstplatz, czyli rykowisko, wzięła się stąd, że występujący tu bardzo licznie w dawnych czasach jeleń szlachetny upodobał sobie to właśnie zagubione pośród leśnych ostępów miejsce dla odprawiania swych miłosnych godów.
Bogactwo tej szlachetnej zwierzyny było przynętą dla myśliwych, zapraszanych tu na polowania przez niegdysiejszego właściciela siemiańskich kompleksów leśnych grafa Finck von Finckensteina. W pobliżu Tłokowiska niedaleko bagien orła (Adlerbruch), na rozwidleniu leśnych dróg w odległości nie większej niż 200 m od leśniczówki, kryje się pośród gąszczu żołnierski grób z czasów II wojny światowej. Wieść niesie, że pochowani są w nim dwaj niemieccy żołnierze, którzy zginęli tu 22 stycznia 1945.