Olsztyn: Kaplica Jerozolimska p.w. Krzyża Świętego
2011-10-18 11:57:00(ost. akt: 2013-07-03 15:24:43)
Widok z ul. Grunwaldzkiej od strony południowo-wschodniej
Niewielka kaplica przy zbiegu ulic Grunwaldzkiej i Władysława Jagiełły, w pobliżu Dworca Zachodniego. W chwili powstania była na dalekich przedmieściach Olsztyna. Była wówczas duchowym ośrodkiem chorych na trąd i inne choroby zakaźne.
Jest to najstarsza Kaplica Jerozolimska na Warmii. Została poświęcona kultowi Męki Pańskiej, przyniesionemu do Prus z Ziemi Świętej przez Krzyżaków. Obecnie (od 1963 roku) odbywają się w niej msze dla osób niesłyszących.
Kaplica wzmiankowana po raz pierwszy w 1565 r., ale data jej wzniesienia pozostaje nieznana. W 1609 r. odnotowano, że posiadała we wnętrzach malowidła ścienne. Do XVIII w. kaplica sąsiadowała na Dolnym Przedmieściu z leprozorium (kolonia trędowatych) Św. Jerzego. Chorych zmarłych na trąd grzebano na cmentarzu w sąsiedztwie kaplicy.
W 1775 r. kaplica została przebudowana na koszt członka magistratu miejskiego Piotra Poleskiego (tego samego, który sfinansował w dużej części odbudowę ratusza po pożarze w 1766 roku). Budynek otrzymał cechy barokowe. Kolejne renowacje były w latach 1921-22 i 2008-09.
Wewnątrz kaplicy rzeźby - tzw. Grupa Ukrzyżowania - i trzy obrazy. Grupa Ukrzyżowania w formie Golgoty (Chrystus na krzyżu z dwoma łotrami po bokach) jest najwybitniejszym zabytkiem późnogotyckiej rzeźby sakralnej w Olsztynie. Datowana jest na ok. 1510 r., wykazuje cechy warsztatowe związane z kręgiem królewieckim. Figury stojące Najświętszej Marii Panny i Św. Jana Ewangelisty były wzmiankowane w dokumentach po wizytacji w roku 1609. Na ścianach kaplicy zawieszone są XVIII-wieczne obrazy: Matki Boskiej z Dzieciątkiem i Matki Boskiej Bolesnej. Z początku XVII w. pochodzi obraz Chrystus pod Krzyżem ze Św. Marią Magdaleną.
Kaplica podlega parafii Św. Jakuba, przeznaczona jest na duszpasterstwo osób niesłyszących. W przykaplicznym ogródku stoi krzyż z 1886 r. upamiętniający XIX-wieczną epidemię cholery. Krzyż do 1967 roku stał przy ul. Warszawskiej; przeniesiono go stamtąd, aby nie kłuł w oczy partyjnych dostojników z I sekretarzem KC PZPR Władysławem Gomułką, którzy w październiku 1967 roku przyjechali do Olsztyna na otwarcie Olsztyńskich Zakładów Opon Samochodowych (dziś Michelin).
Kaplica jest parterową budowlą na planie prostokąta, nakryta dwuspadowym dachem, z barokowymi wolutowymi szczytami ze ślimacznicami. Od strony zachodniej szczyt frontowy posiada wypukłość flankowaną dwoma pilastrami, która jest pozostałością po rozebranej drewnianej dzwonnicy. We wnętrzu kaplica mieści drewniany chór.
Kaplica wzmiankowana po raz pierwszy w 1565 r., ale data jej wzniesienia pozostaje nieznana. W 1609 r. odnotowano, że posiadała we wnętrzach malowidła ścienne. Do XVIII w. kaplica sąsiadowała na Dolnym Przedmieściu z leprozorium (kolonia trędowatych) Św. Jerzego. Chorych zmarłych na trąd grzebano na cmentarzu w sąsiedztwie kaplicy.
W 1775 r. kaplica została przebudowana na koszt członka magistratu miejskiego Piotra Poleskiego (tego samego, który sfinansował w dużej części odbudowę ratusza po pożarze w 1766 roku). Budynek otrzymał cechy barokowe. Kolejne renowacje były w latach 1921-22 i 2008-09.
Wewnątrz kaplicy rzeźby - tzw. Grupa Ukrzyżowania - i trzy obrazy. Grupa Ukrzyżowania w formie Golgoty (Chrystus na krzyżu z dwoma łotrami po bokach) jest najwybitniejszym zabytkiem późnogotyckiej rzeźby sakralnej w Olsztynie. Datowana jest na ok. 1510 r., wykazuje cechy warsztatowe związane z kręgiem królewieckim. Figury stojące Najświętszej Marii Panny i Św. Jana Ewangelisty były wzmiankowane w dokumentach po wizytacji w roku 1609. Na ścianach kaplicy zawieszone są XVIII-wieczne obrazy: Matki Boskiej z Dzieciątkiem i Matki Boskiej Bolesnej. Z początku XVII w. pochodzi obraz Chrystus pod Krzyżem ze Św. Marią Magdaleną.
Kaplica podlega parafii Św. Jakuba, przeznaczona jest na duszpasterstwo osób niesłyszących. W przykaplicznym ogródku stoi krzyż z 1886 r. upamiętniający XIX-wieczną epidemię cholery. Krzyż do 1967 roku stał przy ul. Warszawskiej; przeniesiono go stamtąd, aby nie kłuł w oczy partyjnych dostojników z I sekretarzem KC PZPR Władysławem Gomułką, którzy w październiku 1967 roku przyjechali do Olsztyna na otwarcie Olsztyńskich Zakładów Opon Samochodowych (dziś Michelin).
Kaplica jest parterową budowlą na planie prostokąta, nakryta dwuspadowym dachem, z barokowymi wolutowymi szczytami ze ślimacznicami. Od strony zachodniej szczyt frontowy posiada wypukłość flankowaną dwoma pilastrami, która jest pozostałością po rozebranej drewnianej dzwonnicy. We wnętrzu kaplica mieści drewniany chór.
Komentarze (0) pokaż wszystkie komentarze w serwisie
Komentarze dostępne tylko dla zalogowanych użytkowników. Zaloguj się.
Zaloguj się lub wejdź przez