Sątoczno: kościół z XIV wieku
2011-11-30 13:01:16(ost. akt: 2013-07-17 12:46:51)
Gotycki kościół z XIV wieku w Sątocznie jakby przerastał tę niewielką osadę. Historia zarówno osady, jak i samego kościoła, sięga początków XIV wieku. Nie tak dawno na okolicznych polach znaleziono rycerski relikwiarz sprzed ponad 700 lat!
Sątoczno (do 1945 niem. Leunenburg) to wieś, położona w powiecie ketrzyńskim, w gminie Korsze przy ujściu rzeki Sajny do rzeki Guber. Sątoczno należy do najstarszych miejscowości w powiecie kętrzyńskim.
Trochę historii
W 1326 na terenie opuszczonej osady pruskiej na polu Lunen (w języku pruskim słowo to oznaczało "moczary") komtur z Bałgi Dietrich von Altenburg kazał pobudować strażnicę krzyżacką, a przy niej kościół. Przy zamku powstała osada targowa o ponadlokalnym zasięgu, która otrzymała prawa miejskie. W 1344 w Sątocznie podjęto próbę zorganizowania komturii. Pierwszym i jedynym komturem Sątoczna został Johann Wurkini. W 1347 Sątoczno zostało spalone przez Litwinów. Po odbudowie podlegało nowej komturii w Rynie lub prokuratorom kętrzyńskim. W czasie wojny trzynastoletniej Sątoczno przystąpiło do Związku Pruskiego i przez kilka lat czynnie występowało przeciw Krzyżakom. W tym czasie opisywane jeszcze było jako miasto.
Po II pokoju toruńskim Sątoczno znalazło się na terenie Prus Zakonnych. W 1468 Krzyżacy przekazali Sątoczno rycerzowi ze Szwabii Albrechtowi Vogt von Ammerthal jako ekwiwalent za zaległy żołd. Jego córka Anna wyszła później za Botha zu Eulenburga ze Skandawy. Sątoczno było główną siedzibą rodu zu Eulenburg w latach 1520–1610. Po 1610 siedziba rodu przeniesiona została do pobliskiej Prosnej.
Zamek w Sątocznie został rozebrany w 1628. Znajdował się na północ od kościoła. Sątoczno w 1657 zniszczone zostało przez Tatarów. W 1709 epidemia dżumy dziesięciokrotnie zmniejszyła liczbę ludności w Sątocznie i okolicy. Miejscowość też znacznie ucierpiała w czasie wojen napoleońskich oraz podczas I i II wojny światowej. W 1924 Sątoczno odwiedził Paul von Hindenburg.
Relikwiarz na popegeerowskich polach
Wieś znajdowała się w posiadaniu hrabiów Eulenburg do 1945 roku. Po II wojnie światowej miejscowość włączono do Polski, a jej dotychczasowi mieszkańcy zostali wysiedleni do Niemiec. Większość gruntów należących do wsi użytkowały PGR.
W 2002 roku, na swoim polu, Stefan Lelonek znalazł ozdobny relikwiarz w formie krzyża (enkolpion) wykonany ze złota i mosiądzu, w którym rycerze nosili na szyi relikwie lub wersety z Pisma Świętego. Enkolpion z Sątoczna datowany jest na XII–XIII wiek.
Tak o tym pisała Gazeta Olsztyńska (wydanie z 24 grudnia 2002 roku)
Stefan Lelonek, rolnik z Sątoczna, otrzymał od ministra kultury dyplom uznania. Podczas ostatniej sesji Rady Miejskiej w Korszach wręczył go Jacek Wysocki, wojewódzki konserwator zabytków.
Gospodarz na początku września odnalazł enkolpion, średniowieczny, drogocenny relikwiarz i oddał go w ręce konserwatora zabytków.
— Kopaliśmy wtedy kartofle, a żona coś w ziemi zobaczyła. Ja żem to wygrzebał i obczyścił, bo głęboko w glebie siedziało. Niechcący przełamałem krzyż na pół i wystraszyłem się, że zepsułem zabytek. Ale na szczęście okazało się, że ten krzyż się otwierał, bo do środka relikwie wkładano. Gospodarz prócz dyplomu otrzymał 2 książki o archeologii.
— To wyróżnienie za uczciwość — podkreśliła Wanda Wieliczko, przewodnicząca Rady. — Przecież pan Stefan mógł go sprzedać i dużo kasy
za niego dostać.
— Czy się cieszę? Pewnie, ale wolałbym pieniądze. Wie pan, z 800 złotych renty i kawałka ziemi trudno dziś wyżyć — odpowiada Stefan Lelonek.
Bizantyjski enkolpion wykonany jest najprawdopodobniej z mosiądzu i złota. W XI-XII w. służył do przechowywania relikwii świętych. Rycerze nosili go na piersi. Zabytek jest bardzo rzadki. W Polsce występuje zaledwie kilkanaście jego egzemplarzy.
Łukasz Witkowski
Wielki kościół w małej osadzie
Kościół Chrystysa Króla w Sątocznie swoją wielkością dominuje nad niewielką osadą. Od strony zewnętrznej ma długość 45 m. Wymiary wewnętrzne to: nawa 21,6x9,2 m, chór (dwuprzęsłowy) 14,4x7,2 m. przykryty sklepieniem gwiaździstym. Na kościelnej wieży (wysokość 32 m) znajdują się dzwony – najstarszy z 1597. Mury kościoła są znacznie starsze: nawy i przyziemia wieży pochodzą z XIV w., z początków XV wieku jest chór i położona od północy zakrystia oraz od południa kruchta, z XVIII wieku - kaplica grobowa Eulenburgów. Kościół przed reformacją należał do archiprezbiteratu w Sępopolu. Organy wykonane zostały przez Adama Caspari z Królewca w 1745 roku. Wyposażenie wnętrza kościoła pochodzi z pierwszej połowy XIX wieku z warsztatu Biereichla w Reszelu. Pierwszym proboszczem ewangelickim w Sątocznie był Valentin Buge (lata 1525–1537), a ostatnim Karol Dettmar (lata 1932–1945). Polscy diakoni w Sątocznie występowali do 1697.
Parafia pw.: Chrystusa Króla
data erygowania: 25 maja 1974 r.
Sątoczno 1/2
11-430 Korsze
tel. (89) 754-31-27
satoczno@salezjanie.pl
Parafię prowadzą księża salezjanie.
data erygowania: 25 maja 1974 r.
Sątoczno 1/2
11-430 Korsze
tel. (89) 754-31-27
satoczno@salezjanie.pl
Parafię prowadzą księża salezjanie.
Komentarze (5) pokaż wszystkie komentarze w serwisie
Komentarze dostępne tylko dla zalogowanych użytkowników. Zaloguj się.
Zacznij od: najciekawszych najstarszych najnowszych
Zaloguj się lub wejdź przez
Filmik Sątoczno z lotu ptaka #3016903 | 185.138.*.* 6 gru 2020 18:05
https://www.youtube.com/watch?v=bAA3OshV qHw
odpowiedz na ten komentarz
Poldek #492585 | 78.154.*.* 29 gru 2011 08:17
Drogi Autorze - przyjrzyj się załączonej mapce! Pała z geografii i dziennikarskiej staranności.
Ocena komentarza: poniżej poziomu (-1) odpowiedz na ten komentarz pokaż odpowiedzi (1)
blizniaczy obiekt znajduje sie w #461542 | 193.46.*.* 1 gru 2011 11:12
miejscowosci Lubomino rózni sie tylko zwieńczeniem wiezy wszystkie inne elementy sa takie same
odpowiedz na ten komentarz
Od redakcji #460988 | 178.235.*.* 30 lis 2011 21:51
Przekazał znalezisko konserwatorowi zabytków, za co otrzymał medal, uroczyście wręczony na sesji Rady Miejskiej w Korszach w grudniu 2002 roku.
Ocena komentarza: warty uwagi (1) odpowiedz na ten komentarz
biker #460568 | 89.228.*.* 30 lis 2011 17:27
najciekwasze w tej historii jest to,co sie stało z tym relikwiarzem,gdzie sie teraz znajduje i co ma z tego facet który go znalazł?
odpowiedz na ten komentarz pokaż odpowiedzi (1)