Ptaki odmieńce

Miasta ptaków

Na miejskich osiedlach stałymi bywalcami są wróble, kwiczoły, kosy i ptasia inteligencja - krukowate: sójki, sroki, wrony, gawrony i kawki. W procesie synurbizacji, jak fachowo określa się przystosowanie do warunków miejskich, dostosowały się do życia w miastach i radzą sobie nadzwyczaj dobrze. A my przyzwyczailiśmy się do ich obecności, choć życie z nimi wcale nie jest sielankowe. Osobniki jednego gatunku posiadają charakterystyczne cechy taksonomiczne, pozwalające je odróżnić od osobników innego gatunku.

Biały jak albinos

Jedną z istotnych cech jest pigmentacja, czyli ubarwienie ciała. Zależy ona od ilości i rodzaju wytwarzanych barwników. Podstawowym pigmentem u zwierząt jest melanina, odpowiadająca razem z innymi barwnikami za barwę czarną, szarą lub brązową. Zmiany w materiale genetycznym, rozmaite choroby czy zwykły niedostatek pokarmów mogą spowodować zaburzenia w produkcji barwników. Brak melaniny w ciele ptaka i w jego tęczówkach świadczy o całkowitym albinizmie. Takie zwierzę jest wówczas biało ubarwione, a jego tęczówki są czerwone. W albinizmie częściowym osobnik jest jaśniej ubarwiony, a tęczówka może być normalnie zabarwiona. Albinizm to zjawisko bardzo rzadkie u ptaków w środowisku naturalnym.

W kropki i w paski

Częściej możemy mieć do czynienia z leucyzmem, kiedy w upierzeniu ptaka występują niedobory nie tylko melaniny, ale też innych barwników. Osobnik leucystyczny posiada białe ubarwienie niektórych piór, przez co zwraca naszą uwagę. Barwne odmieńce zaobserwujemy wśród kawek (Coloeus monedula). Dorosłe osobniki tego gatunku typowo są łupkowoczarne. Kark, boki głowy i brzuch mają kolor szary. Na szczycie głowie widoczna jest czarna „czapka". Jasne tęczówki kontrastują z resztą ciała. Upierzenie jest lśniące, wpadające w odcień pięknego granatu.

Skrzydlaty rasizm

W Mrągowie zauważam leucystyczne kawki, posiadające białe końcówki piór różnie rozłożone na ich ciele. Zaobserwowałam również osobnika, którego końcówki sterówek, lotek oraz podbrzusza były jasnobrązowe i pozbawione charakterystycznego dla tych ptaków połysku. Odmieńce poza zmianami barwnymi nie wykazywały innych różnic tak w budowie ciała jak i w zachowaniu. Ptaki zazwyczaj żerowały samotnie, najwyraźniej izolowane przez pobliskie stada, ale też nie były w żaden sposób niepokojone przez osobniki ubarwione typowo. Leucystyczne ptaki wyglądają bardzo atrakcyjnie i stanowią wdzięczny obiekt obserwacji.

Maria Olszowska
Autorka jest emerytowaną nauczycielką biologii. Pochodzi z Krakowa, od trzydziestu lat mieszka w Mrągowie. Wciąż odkrywa piękno Mazur i chciałaby zachęcić innych do poznawania cudów tej krainy

1