Ełk: gmach Wyższego Seminarium Duchownego

W 1884 roku w niedalekiej odległości od dworca rozpoczęto budowę koszarów piechoty i kawalerii. Zaczęła się kształtować nowa ulica, będąca drugim po ulicy Dworcowej (obecnie Armii Krajowej) połączeniem ulicy Głównej (Wojska Polskiego) z dworcem kolejowym. Nazwano ją oficjalnie ulicą Młynową (w pobliżu stał wiatrak), ale mieszkańcy nadali jej mało wytworną nazwę Świńska, ponieważ w miejscu, w którym łączy się z Główną handlowano tymi zwierzętami.
Trzy ulice: Nowa (obecnie Mickiewicza), Młynowa (Tadeusza Kościuszki) oraz Dworcowa (obecnie Armii Krajowej) wyznaczyły nowe śródmieście. Połączono je ulicami poprzecznymi, tworząc w ten sposób nowoczesny układ przestrzenny.

Pruski bohater narodowy

Od 1913 roku patronem ulicy był feldmarszałek Johann von Yorck, uczestnik wojen napoleońskich. W latach 1797-1799 dowodził batalionem fizylierów w Piszu. Najważniejsza w całej jego karierze była postawa w latach 1812-1813, w czasie dramatycznych wydarzeń zapoczątkowanych wyprawą Napoleona na Rosję. Król Prus Fryderyk Wilhelm III, mimo oficjalnego sojuszu z Napoleonem, był wówczas cichym wspólnikiem Rosjan. Yorck podburzał stany pruskie do oficjalnego opowiedzenia się po stronie Rosjan. W Prusach stał się Yorck prawdziwym bohaterem narodowym. Warto przy tej okazji zaznaczyć, że postać Napoleona w tradycji polskiej i pruskiej (a także ogólnoniemieckiej) to dwie różne sprawy. Wśród Polaków dominuje jego „biała legenda”, w Prusach zapamiętano go jako pogromcę dumnej armii pruskiej w 1806 roku, sprawcę upokorzenia państwa i spustoszenia znacznych połaci kraju.

Ostatnie takie kamienice

Ulica może pochwalić się paroma ciekawymi kamienicami z początków XX wieku. Przykładem może być kamienica z numerem 9. Była to kamienica mieszkalna. Zabudowa w typie czynszowej, wielorodzinnej kamienicy występowała tylko w znaczących ośrodkach dawnych Prus Wschodnich – Olsztynie, Gąbinie (obecnie Gusiew), Tylży (Sowieck), Wystruci (Czerniachowsk) oraz w Ełku. Niewiele tego typu kamienic przetrwało II wojnę światową. Reprezentują one dość dużą rozpiętość pod względem stylistyki i detalu. W Ełku w ten właśnie sposób przedstawia się wciąż liczny zespół kamienic i miejskich wili o bardzo ozdobnych, historyzujących fasadach. Chodzi tu przede wszystkim o fragmenty pierzei ulic Wojska Polskiego, Kościuszki, Armii Krajowej i Mickiewicza. Należy zwrócić uwagę, że cechą typową śródmieść miast wschodniopruskich, widoczną również w Ełku, była różnorodność stylów. Zabudowa Armii Krajowej i Kościuszki bardzo różnią się od siebie. Ze zjawiskiem tym walczyć będą po 1915 roku architekci czasów odbudowy po zniszczeniach I wojny.

Na żółto i na czerwono

Gmach obecnego Wyższego Seminarium Duchownego wzniesiony został w pierwszej ćwierci XX w. Kamienica ma korpus jedenastoosiowy, jedno skrzydło czteroosiowe, drugie dwuosiowe. Bogatą ornamentykę budynku uzyskano poprzez zastosowanie cegły żółtej i czerwonej oraz tynkowanych płaszczyzn. Wszystkie otwory w budynku zostały zamknięte łukiem i ujęte opaskami z czerwonej cegły. Osie od piątej do siódmej korpusu tworzą ryzalit środkowy. Ryzality te zamykają attyki schodkowe. W ryzalicie środkowym, w pierwszej kondygnacji, centralnie umieszczono drzwi. W kondygnacjach drugiej i trzeciej umieszczono balkony. Nad osią z drzwiami widzimy okno przykryte hełmem stożkowym.
Na uwagę zasługują również wzniesione w początkach XX wieku kamienice przy Kościuszki 7 oraz 11.