Pieniężno: warto zobaczyć

Pieniężno (dawniej Melzak, niem. Mehlsack) – miasto w woj. warmińsko-mazurskim, w powiecie braniewskim. Najstarsza znana nazwa związana z miejscowością jest pochodzenia pruskiego i brzmiała Melcekuke ("malte", "malko" – drzewo, zarośla, las i "kuke", "kauks" – diabeł, czart, czyli "czarci las"). Niemieccy koloniści osadzeni tu po lokacji miasta przez Krzyżaków przyswoili ją fonetycznie jako Mehlsack ("worek mąki").

Równolegle używano polskiej nazwy Melzak. Była ona używana oficjalnie po przyłączeniu miasta do Polski w 1945. Jednak w 1947 została zastąpiona nazwą Pieniężno, ukutą od nazwiska Seweryna Pieniężnego – wydawcy przedwojennej polskiej "Gazety Olsztyńskiej".

Jest kilka powodów dla których warto zwiedzić ten gród. Jeżeli ktoś ma zamiar zajrzeć tu z Olsztyna, proponuję to zrobić pociągiem. Tuż przed Pieniężnem lokomotywa z wagonami przejeżdża przez ponad 150 - metrowy most nad Wałszą.

Jazda ponad wierzchołkami drzew robi naprawdę duże wrażenie. Samo Pieniężno na pierwszy rzut oka wygląda sennie. Nikt się tu nie spieszy, nikt nie biegnie, nikt nie goni za czymś nieosiągalnym. Ale miasteczko ma swoje atuty. Na początek proponuję zajrzeć na starówkę. Na pierwszym planie ratusz, to on niewątpliwie jest najczęściej oglądanym przez turystów obiektem. Ta ponad 700 -letnia budowla była wielokrotnie palona, niszczona i grabiona. W planach jest całkowite odbudowania ratusza, swoją siedzibę mają mieć tu stowarzyszenia i fundacje z terenu gminy. Kilka lat temu w jego kopule złożono dokumenty dotyczące miasta, zdjęcia radnych oraz informacje o etapach odbudowy ratusza. Jeżeli uda się go całkowicie odbudować, nic nie będzie stało na przeszkodzie by zrekonstruować także i starówkę.

Warto również zajrzeć do górującego nad miastem kościoła pw. św Piotra i Pawła. Świątynia ma wiele zabytkowych elementów. Będąc w Pieniężnie warto zobaczyć zamek Kapituły Warmińskiej. Ciekawym elementem miasta jest wieża ciśnień z początku XX wieku. Wysoka na 40 metrów konstrukcja posiada zbiornik wodny na 150 metrów sześciennych wody. Używana do tej pory wyrównuje ciśnienie wody w sieci.

Istotnym i wydawałoby się, że nieodłącznym elementem miasteczka jest cerkiew grekokatolicka pw. św. Michała. Będąc w Pieniężnie nie można nie odwiedzić życzliwych księży werbistów, a zwłaszcza ich Muzeum Misyjno - Etnograficznego. Można tu obejrzeć eksponaty z całego świata zebrane na przestrzeni wielu lat. Znajdziemy kawałek Chin, Japonii, Filipin, Indii, Indonezji, Papui Nowej Gwinei oraz krajów Afryki i Ameryki Łacińskiej. Jest to najbogatsza i najlepiej opracowana kościelna kolekcja misyjno - etnograficzna w Polsce. Za naprawdę niewielkie pieniądze (dorośli 3 zł) można zwiedzić cały świat w zaledwie godzinę.
Muzeum Misyjno - etnograficzne księży werbistów w Pieniężnie: zobacz tutaj.

W Pieniężnie i okolicznych wsiach w 1947 roku w ramach przymusowej Akcji "Wisła" osiedlono spora grupę Ukraińców. Strona po polsku poświęcona żyjącym na Warmii i Mazurach Ukraińcom: zobacz

Walory przyrodnicze
Atrakcją gminy jest rzeka Wałsza tworząca liczne jary. Walory przyrodnicze doliny tej rzeki stały się podstawą do utworzenia krajobrazowego rezerwatu przyrody o powierzchni 220,47 ha o nazwie "Dolina Rzeki Wałszy".

Na terenie gminy występuje wiele polodowcowych oczek wodnych, sprzyjających wędkowaniu. Najbardziej atrakcyjnym miejscem do aktywnego spędzania czasu jest jezioro Taftowo o powierzchni 83,3 ha. Miejsce to polecane jest dla osób pragnących izolować się od zgiełku wielkich miast, szukających kontaktu z przyrodą w ciszy i spokoju.

Turyści z namiotem i sprzętem biwakowym mogą zatrzymać się na polu namiotowym, usytuowanym w pobliżu wody.

Prócz wyżej wymienionych obszarów na uwagę zasługuje dynamiczny krajobraz okolic wsi Wojnity i wsi Pluty położonych w dolinie Wałszy w otoczeniu lasów. W miesiącach zimowych Wojnity są tradycyjnym miejscem docelowym organizowanych kuligów. Trasa ta jest wybierana nieprzypadkowo ze względu na malowniczość krajobrazu i deniwelacje terenu dochodzące do 40 - 60 metrów. Wieś Pluty natomiast warto zobaczyć w miesiącach letnich - rozłożona jest ona w dolinie Wałszy, na wzniesieniu zwanym "Grodziskiem" wsuwającym się w okoliczne łąki. Stałym elementem krajobrazu są bociany i przydrożne kapliczki.

Warto zobaczyć w Pieniężnie i okolicy
Kierpajny Wielkie: zespół folwarczny z dworem i parkiem
Lechowo: kościół pw. św. Jana Chrzciciela z XIV w.,przebudowywany
Łajsy: kościół św. Mikołaja z XIV wieku, przebudowywany
Pieniężno: kościół św. Piotra i Pawła z XIV wieku;
Pieniężno: zamek Kapituły Warmińskiej z XIV wieku;
Pieniężno: ratusz z XIV-XV wieku;
Pieniężno: Muzeum Misyjno-Etnograficzne Księży Werbistów;
Pieniężno: most kolejowy o wysokości 30-metrów i długości 160 m z połowy XX wieku nad Wałszą
Pieniężno: wieżę ciśnień z 1905 roku;
Pieniężno: pomnik radzieckiego generała Iwana Czerniachowskiego
Pieniężno: klasztor księży werbistów
Pieniężno: cerkiew greckokatolicką pw. św. Michała
Pieniężno: pomnik Jana Pawła II
Piotrowiec: kościół św. Jana Chrzciciela z 1771
Pluty: kościół pw. św. Wawrzyńca z XIV w., przebudowany
Radziejowo: kościół pw. św. Antoniego z XIX w.

Warto zobaczyć w sąsiednich gminach:
Braniewo
Górowo Iławeckie
Lelkowo
Lidzbark Warmiński
Orneta
Płoskinia