Ewangelicka diecezja mazurska liczy 500 lat

Po ostatniej wojnie polsko-krzyżackiej w latach 1519-21 katolickie państwo zakonne w Prusach nie miało już racji bytu. Twarda, średniowieczna reguła krzyżacka nie przystawała do realiów nowej epoki.

W samym zakonie rosła opozycja; wielu braci wzywało mistrza do reform. Ostatni mistrz, Albrecht Hohenzollern, który był spokrewniony z królem Zygmuntem Starym, zdecydował, że zostanie lennikiem Polski.

Traktat krakowski został podpisany 8 kwietnia 1525 roku, a dwa dni później na rynku w Krakowie już nie jako wielki mistrz zakonu krzyżackiego, ale jako świecki książę Albrecht złożył hołd polskiemu królowi. Scenę tę po kilku stuleciach uwiecznił na obrazie Jan Matejko.

Pruski władca nie zamierzał poprzestać na byciu polskim lennikiem. By budować nowe, silne państwo, za namową Marcina Lutra postanowił zmienić wyznanie z katolickiego na luterańskie.

Wraz z nową wiarą książę Albrecht wprowadził w Prusach zasadę „czyja władza, tego religia” i zobowiązał do przejścia na luteranizm wszystkich poddanych. Ci, którzy nadal chcieli być katolikami, musieli się wyprowadzić, choćby na sąsiednią Warmię, zarządzaną od XIII wieku przez katolickich biskupów.

— Większość ludzi przystawała na nowe porządki kościelne, które stanowiły reformę społeczeństwa, przyczyniły się do rozwoju oświaty, kultury i ogólnej moralności, a także nowego podejścia do Pisma Świętego — podkreślił biskup ewangelicki diecezji mazurskiej Paweł Hause.

Wyjaśnił, że szczególne znaczenie miało dla ludzi to, że nagle rozumieli modlitwy i Pismo Święte.

— Proszę sobie wyobrazić, jak ludność reagowała na przykład na to, że nabożeństwa odprawiane były w zrozumiałych dla niej językach: polskim, niemieckim czy litewskim — dodał.

Przypomniał, że hołd pruski i wprowadzenie nowego wyznania w Prusach ściśle się ze sobą wiążą, dlatego mazurscy ewangelicy w tym roku świętują 500-lecie powstania diecezji.

Prusy Książęce było pierwszym luterańskim państwem na świecie. Edykt reformacyjny księcia Albrechta datowany jest na 6 lipca 1525 roku, a wprowadzenie na sejmie w Królewcu agendy i porządku kościelnego nastąpiło 10 grudnia 1525 roku.

Obecny kształt diecezji mazurskiej jest inny niż granice państwa księcia Albrechta. Te sięgały w kierunku Pomorza, do Elbląga i Gdańska, natomiast na północy obejmowały obszary, które dziś stanowią obwód królewiecki.

Obecnie diecezja mazurska liczy mniej niż 10 tys. wiernych. Oznacza to, że ewangelicy na Mazurach stanowią diasporę. Gwałtowny spadek ich liczby wiąże się przede wszystkim z ruchami migracyjnymi po II wojnie światowej, kiedy bardzo wielu Mazurów polskiego pochodzenia opuściło te tereny, a Mazury zostały zasiedlone przez ludność napływową wyznania katolickiego. Ewangelicy stanowią teraz mniej niż 1 proc. mieszkańców województwa warmińsko-mazurskiego.

Diecezja mazurska liczy 15 parafii. Jej majątek stanowi blisko 50 budynków sakralnych: kościołów i kaplic. Siedziba biskupstwa mieści się w Kętrzynie. Diecezja mazurska jest jedną z 6 diecezji Kościoła luterańskiego w Polsce.

Jedną z 15 parafii w diecezji mazurskiej jest Parafia Ewangelicko - Augsburska w Piszu, której proboszczem jest ks.Marcin Pysz.

— W 2025 roku przeżywamy Jubileusz 500 lat Reformacji na Mazurach. Hołd Pruski zapoczątkował utworzenie pierwszego luterańskiego państwa na świecie, którym stały się Prusy Książęce pod panowaniem Albrechta Hohenzollerna. Z tej okazji nasza parafia przygotowuje monografię poświęconą historii piskiej parafii ewangelickiej. W ramach obchodów jubileuszowych przygotowaliśmy 8 tablic ukazujących najważniejsze momenty z historii piskiej parafii.
Autorem treści zawartych na tablicach jest pan Ryszard Wojciech Pawlicki, który również jest autorem powstającej monografii o historii parafii ewangelickiej w Piszu. Serdecznie zapraszamy mieszkańców, turystów do zapoznania się z naszą wystawą, która znalazła miejsce na ogrodzeniu przy budynku Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Piszu przy pl. Daszyńskiego 12A — mówi ks.Marcin Pysz.
PAP/Elżbieta Żywczyk