Wysoczyzna Elbląska od A do Z: K jak kruszczyki

Wszyscy znają piękne, egzotyczne storczyki rosnące w doniczkach i kupowane w kwiaciarniach. Warto jednak wiedzieć, że w Polsce również rosną dzikie storczyki, ale wszystkie są objęte ochroną gatunkową, więc nie wolno ich zrywać, wykopywać i przesadzać ani niszczyć. Polskie storczyki rosną tylko na ziemi (w tropikach występują głównie na drzewach). W zależności od gatunku storczyki rosną w lasach, na łąkach, torfowiskach, a nawet na wydmach. W naszym kraju występuje wiele rodzajów storczyków, w tym właśnie kruszczyki.

TURYSTYCZNE ABECADŁO

Wysoczyzna Elbląska zaskakuje tajemniczymi leśnymi ścieżkami i panoramicznymi widokami. Liczne szlaki piesze i rowerowe prowadzą przez najbardziej atrakcyjne turystycznie wzgórza między Elblągiem a Tolkmickiem, dlatego poświęcamy im cykl „Poznaj Wysoczyznę Elbląską od A do Z!”, który specjalnie dla naszych Czytelników tworzy zespół Parku Krajobrazowego Wysoczyzny Elbląskiej.

Cztery gatunki, w tym dwa objęte ochroną ścisłą

Na terenie Parku Krajobrazowego Wysoczyzny Elbląskiej, jak do tej pory, stwierdzono obecność czterech gatunków: kruszczyka sinego i błotnego, które są objęte ścisłą ochroną gatunkową, a także kruszczyka szerokolistnego oraz rdzawoczerwonego, objętych ochroną częściową.

Kruszczyk siny ma łodygę i wąskie, lancetowate liście o fioletowosinym odcieniu (stąd bierze się drugi człon nazwy), a kwiaty zielonawobiałe do fioletowych. Rośnie w ciemnych lasach liściastych. Jest storczykiem objętym ścisłą ochroną gatunkową, w Polsce jest bardzo rzadki i zagrożony wymarciem. Kwitnie późno w porównaniu do innych kruszczyków: od połowy lipca do września.

Kruszczyk błotny ma pęd u dołu zielony i gładki, u góry czerwonawo lub brązowo nabiegły i owłosiony. Liście są lancetowate lub owalne, zielone, często z czerwonymi nerwami. Kwiaty mają dwie formy barwne: mogą być zielonawe z białą warżką (dolnym listkiem okwiatu) lub czerwone z białoróżowawą warżką.
Kruszczyk błotny występuje w całym kraju, rośnie na podmokłych lakach i torfowiskach. Kwitnie w czerwcu i lipcu. Podobnie jak kruszczyk siny objęty jest ochroną ścisłą.

Fot. Zygmunt Gawron
Kruszczyk szerokolistny jest gatunkiem najczęściej występującym na Wysoczyźnie Elbląskiej

Kruszczyk szerokolistny jest gatunkiem najczęściej występującym na Wysoczyźnie Elbląskiej. Rośnie w lasach bukowych, lasach mieszanych, na łąkach, a nawet przy drogach, w rowach melioracyjnych czy na wydmach nad Zalewem Wiślanym. Może wyglądać rozmaicie: liście mogą być od lancetowatych, przez jajowate, po okrągłe w kształcie, kwiaty występują w dwóch odmianach barwnych: mogą być zielonożółte lub różowo (fioletowo) nabiegłe.

Ostatni z opisywanych, kruszczyk rdzawoczerwony, ma czerwono lub fioletowo nabiegłą łodygę, liście zielone z czerwonymi nerwami i, w porównaniu do innych kruszczyków, dość małe, czerwonej barwy kwiaty. Kwitnie w czerwcu, lipcu, tylko sporadycznie jeszcze w sierpniu. Pojedyncze stanowiska kruszczyka rdzawoczerwonego stwierdzono na wydmach nad Zalewem Wiślanym.

Fot. Marta Piekarska
Pojedyncze stanowiska kruszczyka rdzawoczerwonego stwierdzono na wydmach nad Zalewem Wiślanym.

Nie wolno ich zrywać

Spacerując po lasach i łąkach, można rozglądać się w poszukiwaniu kruszczyków (i innych storczyków), ale pamiętajmy: nie wolno ich zrywać. Jeśli chcemy uwiecznić spotkanie z tymi rzadkimi kwiatami, po prostu zróbmy im zdjęcie. A jeśli ktoś ma odpowiedni telefon, może informacje o stanowiskach tych i innych roślin chronionych umieścić w internetowej bazie danych www.inaturalist.org.

Hanna Kruk
Park Krajobrazowy Wysoczyzny Elbląskiej

A w piątek 23 czerwca w Dzienniku Elbląskim przeczytacie o lepiężnikach występujących na Wysoczyźnie Elbląskiej.

Turystyczne Abecadło z Parkiem Krajobrazowym Wysoczyzny Elbląskiej:

A jak Abegg

B jak bielik

C jak cesarz

D jak dzięcioł

E jak Elbląskie Towarzystwo Starożytności

F jak flora wiosenna

G jak głazy narzutowe

H jak Hoggo

I jak irys

J jak jeleń sika

Wysoczyznę Elbląską polecamy zwiedzać przy pomocy aplikacji Kraina Buka. To idealny przewodnik dla wszystkich aktywnych turystów, chcących poznać urokliwe miejsca i zakątki Wysoczyzny Elbląskiej. Aplikacja pokaże najciekawsze miejsca, zabytki, pomniki przyrody i inne okoliczne atrakcje do odkrycia w trakcie urlopu lub wolnego weekendu. Zeskanuj kod QR, by pobrać aplikację na swój telefon.