Z zamku pozostał tylko ogryzek

Galindowie byli ostatnim pruskim plemieniem podbitym przez Krzyżaków, choć wcześniej zdrowo przetrzebili ich pobratymcy czyli Jaćwingowie. A ci ruszyli na nich a wieść, że wcześniej ziemie Galindów spustoszyli polscy wojowie z Mazowsza. Tak to w dużym skrócie doszło do tego, że w czasie podboju krzyżackiego Galindia była prawie bezludna. A przecież pierwsze wzmianki o tym ludzie pozostawił dla potomnych geograf Ptolemeusz Klaudiusz z Aleksandrii w swoim dziele „Geografia”, około 150 po narodzinach Chrystusa, a więc ponad 1000 lat nim pojawili się tam Krzyżacy.

Warto przypomnieć, że w czasach tuż przedkrzyżackich Prusowie byli jedynym wolnym ludem w europie, który nie znał nie tylko królów czy książąt, ale żadnej stałej władzy. — Plemiona składały się z włości, to jest wspólnot, zwanych u Prusów - pulka...Pulko składało się z kilkunastu wspólnot sąsiedzkich, po prusku - lauks. Lauks to obszar zasiedlony przez kilka lub więcej rodzin. Każdy lauks miał wiec, który składał się z wszystkich wolnych mężczyzn...Osobny wiec miało również pulko, który powoływał wodza na czas wojny...Wódz mógł zawierać sojusze z sąsiednimi pulkami, ale po wcześniejszym zatwierdzeniu ich przez wiec — pisał Józef Śliwiński w książce "Z dziejów Rucianego Nidy i okolicy".

Galindię czyli ziemie położone między innymi w okolicach dzisiejszych Wielkich Jezior Krzyżacy zajęli w połowie XIII wieku.

I w takich to okolicznościach zbudowali w podmrągowskim Szestnie drewnianą strażnicę, a kiedy spalili ją Litwini postawili murowaną warownię. Ta w 1371 roku już się im oparła. A 3 lata później papież wytyczył granicę pomiędzy Krzyżakami a biskupią Warmią. Szestno zostało przy tych pierwszych, ledwie kilka kilometrów od granicy.

Jednak to nie Szestno zostało ostatecznie miastem, ale Ządźbork czyli po mazursku Mrągowo. Ale to Szestno aż do początków XIX wieku było siedzibą starosty a za Krzyżaków wcześniej także prokuratora, którego najbardziej przemawiającym do wyobraźni atrybutem władzy była szubienica stojąca na wzgórzu przy rozwidleniu dróg w kierunku Mrągowa i Świętej Lipki.

Jeżeli zapytacie zatem dlaczego Mrągowo nie miało zamku to macie już gotową odpowiedź. Bo Krzyżacy postawili go właśnie w Szestnie.

Zamek zbudowano na wzniesieniu, nad strumieniem łączącym dwa jeziora. Główny dom zamkowy miał 25 metrów długości (zajmował całą długość zamku) i 10,6 metra szerokości. Dzielił się na trzy kondygnacje powyżej piwnicy. Mury przekraczały 7 metrów wysokości. Teraz zostało z niego niewiele, ale warto zobaczyć te malownicze ruiny i uwiecznić się w dybach, jako i ja uczyniłem.

A tak miał wtedy wyglądać tamtejszy zamek:

W tamtych czasach Szestno przez moment było ważniejsze od Ządźborka. Na XIV wiecznym zamku przez lata urzędował bowiem mrągowski starosta, który jednak w końcu przeniósł się do Mrągowa, co oznaczało też wyrok śmierci dla zamku. "Po sekularyzacji Prus, do 1752 roku zamek był siedzibą starostów książęcych, potem został opuszczony i stopniowo rozebrany, do ogryzka" - podsumował jego losy Mirosław Garniec w książce "Zamki. Katalog.zachowanych zamków państwa krzyżackiego w Prusach."

Lata później obok zamku stanął dworek, który po II wojnie światowej przejął miejscowy PGR. Ten XIX wieczny budynek powstał na fundamentach największego w państwie krzyżackim młyna wodnego. Teraz, nieprzerwanie od 1992 roku, mieści się tam "Zajazd Staropolski". "Trwamy już tyle lat dzięki naszym klientom, którzy doceniają nasze starania o zdrową tradycyjną kuchnię" - piszą na FB jego właściciele.

W 1945 roku Rosjanie dokonali masakry na mieszkańcach wsi. Ciała leżały jakiś czas we wsi. Później zwłoki owinięto w prześcieradła i pochowano we wspólnym masowym grobie za kościołem. Obecnie miejsce to upamiętnia krzyż.

Po wojnie w Szestnie gospodarował na 6 tysiącach hektarów dość spory PGR. Nie było to jednak gigant, bo taki położony po sąsiedzku PGR Garbno miał ich 80 tysięcy. W 1995 r. upadający Kombinat Rolny Szestno kupił Elektrim stając się właścicielem wspomnianych hektarów oraz najnowszej wtedy w kraju olejarni. Teraz kombinat ma już innych właścicieli i dobrze stoi.

— Gazeta Sensburger Zeitung w wydaniu z drugiej połowy XIX w. podaje, że remontując i wykładając drogę z Mrągowa do Kętrzyna, w miejscowości Szestno natrafiono na tunel pomiędzy zamkiem a kościołem. Wśród miejscowych krąży informacja, że miało to być przejście pomiędzy kościołem a znajdującym się nieopodal dawnym przytułkiem – lecznicą dla obłożnie chorych — pisze Tomasz Sowiński w książce "Tajemnice Warmii i Mazur. Historie jakich nie znajdziecie w Internecie". Obie budowle dzieli od siebie nieco ponad 100 metrów.

W odróżnieniu od zamku kościół (1618) dotrwał do naszych czasów. W środku zachowało się wiele XVII wiecznych zabytków, w tym ambona z 1625 roku, polichromia na stropie i ołtarz główny z około 1630 roku (trzy figury pochodzą z końca XV wieku).

W drewnianej oprawie ołtarza są umieszczone dwie rzeźbione głowy. Przedstawiają one po prawej Marcina Lutra, po lewej króla Szwecji Gustawa II Adolfa, który zginął w 1632 roku w bitwie pod Lützen, gdzie w czasie wojny trzydziestoletniej Szwedzi starli się z wojskami katolickich Habsburgów.
Znajduje się tam też płyta nagrobna starosty szestneńskiego Fabiana Lehndorffa (zm. w 1650 roku), z płaskorzeźbioną sceną Zmartwychwstania.

Za świątynią zachował się niewielki, dobrze utrzymany, cmentarzyk z żeliwnymi krzyżami.

Po wojnie kościół pozostał w rękach ewangelików, których jednak stale ubywało. W latach 70 były to już tylko 3 rodzinny. Władze diecezji warmińskiej prowadziły rozmowy na temat jego wykupienia. Jednak jesienią 1981 roku grupa katolików zajęła świątynię siłą. Początkowo działo się to przy sprzeciwie kurii, i mrągowskiego proboszcza.

"Nasz proboszcz w Mrągowie informuje nas, że okupując kościół w Szestnie postępujemy nielegalnie i proponuje nam po opuszczeniu przez nas świątyni wszcząć starania o legalne odprawianie nabożeństw dla nas w Szestnie. Na tę prośbę proboszcza odpowiadamy zdecydowanie: kościoła nie opuścimy nawet na prośbę samego Księdza Biskupa" - pisali zbuntowani parafianie, których pismo cytuje ks. Jacek Maciej Wojtkowski w książce "Świątynie ewangelickie przekazane katolikom na Warmii i mazurach w latach 1972-1992".

W efekcie kuria i księża zaakceptowali ten stan rzeczy. Ostatecznie w 1986 roku ewangelicy przystali na propozycję warmińskiej Kurii Biskupiej i wydzierżawili kościół z datą wsteczną od 1981 roku. W 1996 roku świątynia została wykupiona od wspólnoty ewangelicko-augsburskiej.

Z Mrągowa do Szestna prowadzi "czarny" szlak pieszy. Szczegółowy opis znajdziecie na stronie IT Mrągowo.https://www.it.mragowo.pl/czarny-szlak-pieszy-szestno,8,2131,pl.html

Igor Hrywna

Rowerowa Obwodnica Olsztyna: Susz- Iława

Na rowerze z Braniewa do Elbląga