Obie płci nie różnią się znacznie upierzeniem, choć samice mają lekko prążkowany bok ciała. Wierzch głowy, kark, grzbiet, kuper i barki popielate, ogon i skrzydła oraz podłużny pas przez oko czarnej barwy. Spód ciała jasny z szarym nalotem. Brzegi długiego ogona (białego po bokach), podgardle i lusterko (lub dwa lusterka, w zależności od podgatunku) białe. Całe ubarwienie daje charakterystyczny kontrastowy efekt, do czego nawiązuje nazwa gatunkowa (porównanie do sroki). Lotki pierwszego i drugiego rzędu mają zwykle podwójny biały pasek, choć u niektórych występuje tylko pojedynczy, co upodabnia je do dzierzby czarnoczelnej. Główną cechą, która pozwala w terenie rozpoznać srokosza jest czarna "maska" dochodząca ptakowi do dzioba, choć nie zachodząca na czoło.
Młode srokosze posiadają płowoszare plecy, a pierś i boki są poprzecznie prążkowane.
Wymiary: długość ok. 25 - 28 cm;rozpiętość skrzydeł ok. 30-36 cm; masa ciała ok. 50-70 g.
W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając wiosną (w Polsce zazwyczaj w kwietniu) 5-6 zielonkawych gęsto nakrapianych na brązowo jaj.

Srokosze występują prawie na całym świecie, prócz kontynentu Australii i Antarktydy. Gniazduje w całej Europie, oprócz Wielkiej Brytanii (gdzie ptaki te występują rzadko i to tylko zimą), Apenin i Półwyspu Bałkańskiego. To ptak powszechny w Azji, północnej Afryce i północnej części Ameryki Północnej. Tak szerokie rozprzestrzenienie sprawiło powstanie wielu podgatunków. Wyróżnia się około 20 podgatunków od Wysp Kanaryjskich po Chiny i w Syberii na północ od północnej granicy lasów, od północno-zachodniej Afryki po Półwysep Arabski do Indii. Liczebność srokoszy w Europie Zachodniej spada, podobnie jak innych dzierzb. Zmiany klimatyczne i używanie środków ochrony roślin wpływają bowiem negatywnie na liczność owadów, którymi się one żywią.
Ptak ten lubi tereny podmokłe z lasami lub pojedynczymi zadrzewieniami, często doliny rzeczne, torfowiska z pojedynczymi drzewami lub większymi zadrzewieniami, a także skraje lasów. Spotyka się go też, choć nieco rzadziej, na terenach otwartych z grupami drzew, krzewów i zarośli śródpolnych lub na leśnych zrębach i polanach ze słabo rozwiniętą roślinnością zielną, nad zbiornikami wodnymi, pastwiskami, górami, w młodnikach i szpalerach. Zimą również na polach uprawnych. W Środkowej Europie widywany też na wielkopowierzchniowych wrzosowiskach, w zaroślach, trzcinowiskach z grupami drzew, sadach.

Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową.