Samiec jednolicie czarny z żółtym dziobem z czarnym końcem, jesienią staje się brązowy. Starsze osobniki mają dziób pomarańczowy, pełni on funkcje sygnalizacyjne pomiędzy osobnikami tego samego gatunku. Samica jest oliwkowobrązowa z niewyraźnymi brązowymi plamkami na szarym spodzie i rozjaśnieniem na podgardlu, dziób brązowy, na gardzieli widnieje różowy odcień. U obu płci nogi ciemnobrązowe. Młode podobne do samicy, ale są bardziej brązowe i więcej nakrapiane na spodzie ciała.
Kosy mają dość długi ogon, w odróżnieniu od nieco mniejszego szpaka. Lot kosa jest dość zwinny, ale powolny.
U odmiany miejskiej barwa piór jest bardziej zmienna. Istnieją także rzadkie białe kosy (Leucyzm), charakteryzujące się brakiem pigmentu na całym ciele. Najczęstszym odstępstwem od dzikich kosów jest częściowy albinizm samców. Bardzo rzadko spotyka się jednak całkowitych albinosów.
Długość ciała ok. 24–27 cm, rozpiętość skrzydeł ok. 34–40 cm, masa ciała ok. 75–110 g.
Przebywa głównie na ziemi, poszukując pożywienia wśród liści lub w ziemi. Żywi się dżdżownicami lub małymi owadami. Jesienią i zimą zjadają jagody i miękkie owoce - potrafi wyjeść sam miąższ owocu, a skórkę wyrzucić. Najczęściej porusza się skacząc. Jest mało płochliwy.
W lesie zakłada gniazda zazwyczaj nisko w koronie niewielkiego drzewa, przy pniu lub w rozwidleniu gałęzi, na pnączu, zwykle na 2-3 metrach, choć zdarza się nawet na wysokości 50 cm, lub w krzakach. W mieście, oprócz drzew w parkach, żywopłotach i ogrodach zamieszkuje również w załomach murów i innych miejscach przypominających dziuple. Rzadko gnieździ się bezpośrednio na ziemi.

Zamieszkuje prawie całą Europę, dużą część środkowej, południowej i wschodniej Azji oraz północno-zachodnią Afrykę. Introdukowany w Australii, Nowej Zelandii i okolicznych wyspach. Europejskie leśne ptaki (poza osobnikami z miast) pochodzące z północnej i wschodniej Europy zimują na południowym zachodzie Europy w rejonie śródziemnomorskim, azjatyckie – na południe od lęgowisk. Miejskie kosy odlatują tylko sporadycznie, zwykle wybrane samice i tegoroczne, młode ptaki. Przeloty w marcu i kwietniu oraz październiku i listopadzie. Populacje miejskie są osiadłe, zimą przenoszą się niektóre do lasów. Wyróżnia się 15 podgatunków.
W Polsce rozpowszechniony, średnio liczny ptak lęgowy i przelotny, lokalnie może być liczny. Część ptaków zimuje w polskich miastach, środkowoeuropejskie, synantropijne obecnie, ptaki są częściowo wędrowne i spotkać je można w prawie wszystkich siedliskach od lasów po bezdrzewne centra miast.

W Polsce jest objęty ścisłą ochroną gatunkową.