Gatunek niewielkiego ptaka wędrownego z rodziny trzciniaków (Acrocephalidae), wcześniej zaliczanego do pokrzewkowatych. Zamieszkuje wschodnią Europę i zachodnią Azję, w pasie klimatu umiarkowanego. Jest gatunkiem zagrożonym wyginięciem w skali globalnej. Na całym świecie żyje zaledwie ok. 20 tys. par, głównie w Polsce, Niemczech, na Białorusi, Litwie, Łotwie, Ukrainie, Węgrzech i zachodniej Rosji.

Wodniczka zimuje w zachodniej Afryce, jednak dokładne miejsca zimowania są słabo poznane. Przeloty IV-VI i VII-X. Rejestrowanie zaobrączkowanych ptaków skłoniło naukowców (De By, 1990) do wysunięcia teorii o nietypowej trasie wędrówki wodniczek: ptaki nie migrują bezpośrednio na południe, ale najpierw "krótkimi skokami" udają się na zachód - w kierunku Francji, Belgii i Holandii, zatrzymując się na terenach zasobnych w pożywienie. Zebrawszy odpowiednią ilość tłuszczu, rozpoczynają jednorazową dłuższą wędrówkę na południe, przez Półwysep Iberyjski do Afryki.

W Polsce jest to nieliczny ptak lęgowy na północy kraju. Jej liczebność szacuje się na 2900-2950 śpiewających samców - jest to największe skupisko wodniczki w Unii Europejskiej. W Polsce gniazduje 25% światowej populacji. Stosunkowo najliczniej występuje na Bagnach Biebrzańskich (co najmniej 1000 śpiewających samców) i w dolinie Narwi. Inne, izolowane stanowiska to torfowiska węglanowe pod Chełmem i rejon Delty Świny (rezerwat społeczny Karsiborska Kępa). Gatunek ten występuje także na obszarze Dąbskich Błot, które należą do sieci obszarów specjalnej ochrony Natura 2000.

Cechy gatunku - obie płci ubarwione jednakowo. Podobna do rokitniczki, lecz przez środek głowy biegnie biały pasek otoczony z obydwu stron paskami w kolorze czarnym. Przez górną część oka przebiega biała brew. Wierzch ciała brązowy, ale w porównaniu do rokitniczki ma odcień bardziej piaskowy i ciemniejsze, intensywne kreskowanie, podkreślone jaśniejszymi pasami. Kuper rdzawy, brązowo kreskowany. Spód ciała jasny, na piersi i po bokach drobno kreskowany.
Wymiary średnie: długość ciała 13 cm, rozpiętość skrzydeł 19 cm, masa ciała 12 g

Samce są poligamiczne i w ogóle nie zajmują się potomstwem, dlatego też niektóre z nich opuszczają tereny lęgowe już na początku lipca. Gdy samica znajdzie samca, kopuluje z nim niekiedy nawet pół godziny. Samce wodniczki posiadają olbrzymie jądra i wielkie zbiorniki na nasienie, a w czasie kopulacji wprowadzają nasienie do układu rozrodczego samicy nawet siedem lub osiem razy. Gwarantuje to, że jaja przez nią złożone będą zapłodnione właśnie przez niego. Po rozłączeniu się partnerów samica powraca do budowanego przez siebie gniazda i w ciągu kilku godzin składa w nim pierwsze jajo. Następnego dnia udaje się na poszukiwanie samca, ale już innego. Takie zachowanie kontynuuje codziennie, aż do złożenia wszystkich jaj w lęgu. Każde z jaj może być zapłodnione przez innego samca. Jaja są bardzo podobne do jaj rokitniczki, o średnich wymiarach 16x12 mm. Składane są w liczbie 5-6 w połowie maja.

Wysiadywanie jaj trwa przez ok. 14 dni. Młode opuszczają gniazdo po ok. 18 dniach. Opieką młodych zajmuje się tylko samica. Samce w okresie lęgowym śpiewają i nie zajmują się gniazdem.
Pożywienie ptaków stanowią wyłącznie drobne owady.

Jeszcze w początkach XX wieku zasięg występowania wodniczki obejmował dużą część Europy zachodniej i środkowej (Holandia i Belgia, Niemcy, Bałkany). Od lat 60. i 70. XX wieku obserwuje się drastyczny spadek jej liczebności, a w wielu rejonach całkowity zanik. Jest to spowodowane przede wszystkim kurczeniem się odpowiednich miejsc lęgowych – człowiek osusza tereny podmokłe, reguluje rzeki, rozbudowuje infrastrukturę komunikacyjną i na inne sposoby przekształca środowisko naturalne. Z drugiej strony łąki bagienne, na których zaniechano wypasu bydła lub wykaszania zarastają trzciną i krzewami, co również nie jest korzystne dla wodniczki.
Większość światowej populacji występuje w Polsce, na Białorusi i Ukrainie.
Wymagania siedliskowe bardzo wysokie. Zamieszkuje żyzne torfowiska, podmokłe, rozległe łąki porośnięte turzycą z nielicznymi krzewami oraz rozlewiska nie głębsze niż 10-15 cm.

W Polsce gatunek objęty ścisłą ochroną gatunkową. Polska jest sygnatariuszem europejskiego porozumienia w sprawie ochrony wodniczki, podpisanego w lipcu 2004 roku. Projekt pod nazwą "Ochrona wodniczki Acrocephalus paludicola w Polsce i Niemczech" realizowano w latach 2005-2010, pochłonął kwotę 5,4 mln euro. Realizacją polskiej części planu ochrony zajmowało się (wraz z partnerami) Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków.