Boleń osiąga długość od 50-75 cm i waży do 8 kg. Największy osobnik liczył sobie 120 cm i ważył 12 kg. Jego ciało jest długie, bocznie spłaszczone, wyciągnięte. Brzuch lekko zaokrąglony, za płetwami brzusznymi posiada kil, który jest pozbawiony łusek. Ma spiczastą głowę i małe oczy. Szeroki, położony na końcu otwór gębowy sięga poza przednią krawędź oka. Ma wysuniętą dolną szczękę, która jest garbikowato zgrubiona i chowa się w zagłębieniu szczęki górnej.
Ma małe łuski. Krawędź płetwy odbytowej jest sierpowato wcięta, płetwy na piersi są ostro zakończone, ma także wysoką płetwę grzbietową. Posiada dwurzędowe zęby gardłowe.
Na grzbiecie jest oliwkowozielony, ze stalowoniebieskim połyskiem. Boki ma jaśniejsze, lśniące na żółto. Strona brzuszna srebrzyście biała. Płetwy: piersiowe, odbytowe i brzuszne są czerwonawe, a pozostałe szare lub szaroniebieskie.

Odżywia się innymi rybami, uklejami, płotkami, okoniami. Może też atakować żaby, ptaki wodne i gryzonie.

Bolenie dojrzewają płciowo w wieku czterech lat, tarło odbywa się w rzekach lub miejscach o szybkim nurcie i kamienistym dnie. Ikra składana jest na kamieniach. Narybek, po wykluciu, ma około 7 mm długości. Pełne pokrycie się łuskami następuje po osiągnięciu 3 cm długości.

Mięso bolenia nie posiada walorów smakowych.

Występuje w Europie Środkowej, na wschód od Renu i na północ od Dunaju, po Ural i Morze Kaspijskie, spotkać go można także na południu Skandynawii.
Zamieszkuje rzeki nizinne, zbiorniki zaporowe, większe jeziora i zatoki.
Młode zyją w małych stadach, blisko brzegu.

Okres ochronny trwa od 1 stycznia do 30 kwietnia, wymiar ochronny - do 40 cm.