Wysoczyzna Elbląska od A do Z: W jak Wysoczyzna Elbląska

Za malowniczy krajobraz Wysoczyzny Elbląskiej, zwanej niekiedy Bieszczadami Północy, odpowiada ostatnie zlodowacenie północnopolskie, które trwało od 115 tys. do ok. 12 tys. lat temu. Przez blisko 100 tysięcy lat lądolód skandynawski pokrywał 3,3 mln km kw., by w najgrubszym miejscu czaszy mierzyć do 3 tysięcy metrów wysokości. Przesuwając się, wyorywał materiał skalny z podłoża, wgniatał osady z poprzednich zlodowaceń, mieszał, miażdżył i przenosił, by w efekcie utworzyć wysoczyznę morenową, wznoszącą się do 198,5 m n.p.m. (Srebrna Góra), która następnie opada w kierunku Żuław Wiślanych, Zalewu Wiślanego i Równiny Warmińskiej. Lądolód rzeźbił w ten sposób krajobraz, nadając mu niezwykły i często bajkowy charakter, o zróżnicowanych, miejscami trudnych do zdobycia obszarach.

Wysoczyzna Elbląska zaskakuje tajemniczymi leśnymi ścieżkami i panoramicznymi widokami. Liczne szlaki piesze i rowerowe prowadzą przez najbardziej atrakcyjne turystycznie wzgórza między Elblągiem a Tolkmickiem, dlatego poświęcamy im cykl „Poznaj Wysoczyznę Elbląską od A do Z!”, który specjalnie dla naszych Czytelników tworzy zespół Parku Krajobrazowego Wysoczyzny Elbląskiej.

Ukształtowanie terenu

Ze względu na formy ukształtowania powierzchni, na obszarze Wysoczyzny Elbląskiej możemy wyodrębnić dwie strefy – strefę wierzchowinową i krawędziową. Pierwszą ze stref, centralną, charakteryzuje lekko falisty i rozległy teren, który jest wykorzystywany głównie rolniczo.

W tej strefie znajduje się najwyższy punkt – Srebrna Góra 198,5 m n.p.m., który jest jednocześnie najwyższym wzniesieniem Pobrzeży Południowobałtyckich terenu Polski. Widoki na Zalew Wiślany, Mierzeję Wiślaną czy Żuławy Wiślane z jeziorem Drużno i ujściem Nogatu, można podziwiać właśnie z Wysoczyzny Elbląskiej.

Fot. Zygmunt Gawron
Zalew Wiślany widziany z okolic Kamionka Wielkiego

Druga strefa – krawędziowa jest bardziej urozmaicona. Duża różnica wysokości między wzniesieniami a ich podnóżem sprawiła, że przecinają je doliny cieków wodnych. Urokliwe strumienie w granicach parku krajobrazowego to Stradanka, Grabianka, Olszanka, Kamionka i Kumiela ze Srebrnym Potokiem. Doliny erozyjne, w których płyną, osiągają miejscami do 40 m głębokości, a one same przybierają często dynamiczny, górski charakter.

Erozja wodna tychże cieków utworzyła głębokie wąwozy o stromych zboczach. Parowy, w których można spotkać niemych świadków tworzenia się obecnego krajobrazu – potężne głazy narzutowe. Wiele z nich otrzymało miano pomników przyrody nieożywionej, a także imiona. Z tymi przykuwającymi uwagę „jegomościami” można mieć przyjemność na terenie całej Wysoczyzny Elbląskiej. Występują tutaj rzadkie na terenie Polski północnej gatunki roślin górskich i podgórskich, najobficiej porastające wąwozy czy też dna jarów nad strumieniami.

Fot. Zygmunt Gawron
Strefa krawędziowa Wysoczyzny Elbląskiej. W głębi widoczny Zalew Wiślany.

Kolejną pozostałością po zamierzchłych czasach są wybrzeża klifowe, najwyraźniej widoczne na odcinku między Tolkmickiem a Fromborkiem. Brzeg klifowy, odsunięty już od Zalewu Wiślanego, powstał za przyczyną fal ówczesnego Morza Litorynowego, które stanowiło jedną z faz Bałtyku około 6 tysięcy lat temu.

Zachwyca od wieków

Wysoczyzna od początku przyciągała człowieka. Okres schyłkowego paleolitu uznaje się na tę chwilę za najstarszy, pod kątem śladów obecności ludzkiej, na tych terenach. W owym czasie lądolód wycofywał się na północ, ustępując miejsca roślinności tundry, a wraz z nią reniferom i podążającym ich śladem łowcom.

Obecnie nie można przyjąć, że krajobraz Wysoczyzny Elbląskiej jest już dziełem zakończonym przez naturę. Zachodzące procesy takie jak erozja wgłębna czy ruchy masowe na zboczach świadczą o tym, że „garncarz” nadal nad nią pracuje.
Mamy ogromną przyjemność i zaszczyt być świadkami walorów Wysoczyzny, zarówno pod kątem uroków rzeźby terenu, jak i bogactwa roślin czy zwierząt. Dlatego też doceniajmy to i wspólnie szanujmy.

Karolina Galińska
Park Krajobrazowy Wysoczyzny Elbląskiej

WYSOCZYZNA ELBLĄSKA OD A DO Z:

Zobacz także: Wysoczyzna Elbląska od A do Z: A jak Abegg Wysoczyzna Elbląska zaskakuje tajemniczymi leśnymi ścieżkami i panoramicznymi widokami. Liczne szlaki piesze i rowerowe prowadzą przez najbardziej atrakcyjne...

Zobacz także: Wysoczyzna Elbląska od A do Z: B jak bielik Wysoczyzna Elbląska zaskakuje tajemniczymi leśnymi ścieżkami i panoramicznymi widokami. Liczne szlaki piesze i rowerowe prowadzą przez najbardziej atrakcyjne...

Zobacz także: Wysoczyzna Elbląska od A do Z: C jak cesarz Wysoczyzna Elbląska zaskakuje tajemniczymi leśnymi ścieżkami i panoramicznymi widokami. Liczne szlaki piesze i rowerowe prowadzą przez najbardziej atrakcyjne...

Zobacz także: Wysoczyzna Elbląska od A do Z: D jak dzięcioł Wysoczyzna Elbląska zaskakuje tajemniczymi leśnymi ścieżkami i panoramicznymi widokami. Liczne szlaki piesze i rowerowe prowadzą przez najbardziej atrakcyjne...

Zobacz także: Wysoczyzna Elbląska od A do Z: E jak Elbląskie Towarzystwo Starożytności Wysoczyzna Elbląska zaskakuje tajemniczymi leśnymi ścieżkami i panoramicznymi widokami. Liczne szlaki piesze i rowerowe prowadzą przez najbardziej atrakcyjne...

Zobacz także: Wysoczyzna Elbląska od A do Z: F jak flora wiosenna Wysoczyzna Elbląska zaskakuje tajemniczymi leśnymi ścieżkami i panoramicznymi widokami. Liczne szlaki piesze i rowerowe prowadzą przez najbardziej atrakcyjne...

Zobacz także: Wysoczyzna Elbląska od A do Z: G jak głazy narzutowe Charakterystycznym elementem krajobrazu Wysoczyzny Elbląskiej są liczne wąwozy i jary. W wyniku intensywnie zachodzących procesów erozyjnych w zboczach...

Zobacz także: Wysoczyzna Elbląska od A do Z: H jak Hoggo Wysoczyzna Elbląska zaskakuje tajemniczymi leśnymi ścieżkami i panoramicznymi widokami. Liczne szlaki piesze i rowerowe prowadzą przez najbardziej atrakcyjne...

Zobacz także: Wysoczyzna Elbląska od A do Z: I jak irys, czyli kosaciec Wysoczyzna Elbląska zaskakuje tajemniczymi leśnymi ścieżkami i panoramicznymi widokami. Liczne szlaki piesze i rowerowe prowadzą przez najbardziej atrakcyjne...

Zobacz także: Wysoczyzna Elbląska od A do Z: J jak jeleń sika Na Wysoczyźnie Elbląskiej jesień jest szczególnie piękna. Rosną tu głównie lasy liściaste, które jesienią stanowią malownicze tło rozległych, nadmorskich...

Zobacz także: Wysoczyzna Elbląska od A do Z: K jak kruszczyki Wszyscy znają piękne, egzotyczne storczyki rosnące w doniczkach i kupowane w kwiaciarniach. Warto jednak wiedzieć, że w Polsce również rosną dzikie storczyki,...

Zobacz także: Wysoczyzna Elbląska od A do Z: L jak lepiężnik Wysoczyzna Elbląska zaskakuje tajemniczymi leśnymi ścieżkami i panoramicznymi widokami. Liczne szlaki piesze i rowerowe prowadzą przez najbardziej atrakcyjne...

Zobacz także: Wysoczyzna Elbląska od A do Z: Ł jak Łęcze Jedną z najstarszych i zarazem najciekawszych wsi Wysoczyzny Elbląskiej jest Łęcze. Malowniczo położone między Elblągiem a Tolkmickiem od wieków pobudza...

Zobacz także: Wysoczyzna Elbląska od A do Z: M jak miodunka Wiosną (od marca do maja) w lasach i zaroślach Wysoczyzny Elbląskiej można napotkać kwitnącą roślinę o sercowatojajowatych liściach (przypominających kształtem...

Zobacz także: Wysoczyzna Elbląska od A do Z: N jak Natura 2000 Natura 2000 to program tworzący sieć obszarów objętych ochroną przyrody na terenie Unii Europejskiej. Jego celem jest zachowanie określonych typów siedlisk...

Zobacz także: Wysoczyzna Elbląska od A do Z: O jak orzesznica Wysoczyzna Elbląska zaskakuje tajemniczymi leśnymi ścieżkami i panoramicznymi widokami. W kolejnej części cyklu, który specjalnie dla naszych Czytelników...

Zobacz także: Wysoczyzna Elbląska od A do Z: P jak pomniki przyrody „Drzewa moje ojczyste! Jeśli niebo zdarzy, bym wrócił was oglądać, przyjaciele starzy, czyli was znajdę jeszcze?” – pisał Adam Mickiewicz. Tym razem Wysoczyzna...

Zobacz także: Wysoczyzna Elbląska od A do Z: R jak rezerwat przyrody Rezerwaty przyrody są powoływane w celu ochrony obszarów, które są zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym — ekosystemy, ostoje i siedliska przyrodnicze,...

Zobacz także: Wysoczyzna Elbląska od A do Z: S jak Szlak Kopernikowski Mikołaj Kopernik był związany z naszym regionem przez większość swojego owocnego życia. Pełnił liczne funkcje w służbie biskupa i kapituły warmińskiej....

Zobacz także: Turystyczne ABC: Święty Kamień. To tutaj składano ofiary bogom Święty Kamień to głaz narzutowy zlokalizowany w wodach Zalewu Wiślanego, pomiędzy Tolkmickiem a Fromborkiem. W zależności od poziomu wody oddalony jest...

Zobacz także: Turystyczne ABC: Tojad rycerzem leśnych parowów Wędrowca, zabłąkanego późnym latem w głuszy mrocznych, śródleśnych jarów Wysoczyzny Elbląskiej, oczarować niespodziewanie może widok obsypanych błękitnofioletowymi...

Zobacz także: Turystyczne ABC: Sowa mądra głowa czy świetny łowca? Uszatka zwyczajna Asio otus to sowa z rodziny puszczykowatych (Strigidae). Uszatka jest dość pospolita, choć nie tak jak najliczniej występująca w naszym...

Wysoczyznę Elbląską polecamy zwiedzać przy pomocy aplikacji Kraina Buka. To idealny przewodnik dla wszystkich aktywnych turystów, chcących poznać urokliwe miejsca i zakątki Wysoczyzny Elbląskiej. Aplikacja pokaże najciekawsze miejsca, zabytki, pomniki przyrody i inne okoliczne atrakcje do odkrycia w trakcie urlopu lub wolnego weekendu. Zeskanuj kod QR, by pobrać aplikację na swój telefon.